Με ή χωρίς το ευρώ η Γερμανία θα είναι παντοδύναμη

          του Πάνου Παναγιώτου

"Η γερμανική πολιτική όσον αφορά στο θέμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι πολύ πιο ξεκάθαρη απ' όσο μπορεί να υποθέσει κανείς. Από το ξέσπασμα της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους είχα υποστηρίξει πως, κόντρα στη γενική πεποίθηση, η Γερμανία δε θα έσωζε την ευρωζώνη παρά μόνο αν τα κράτη μέλη αποδέχονταν τη δημιουργία μιας δημοσιονομικής / πολιτικής ενοποίησης στο τιμόνι της οποίας θα έμπαινε η ίδια".

Σε αυτή μου την πρόβλεψη οδηγός δεν ήταν κανείς άλλος παρά η ίδια η γερμανική πολιτική και οι δηλώσεις των αξιωματούχων της χώρας κατά την προηγούμενη νομισματική κρίση των χωρών της Ευρωπαϊκής Νομισματικής Ένωσης στις αρχές της δεκαετίες του '90. Όπως και τότε έτσι και τώρα η Γερμανία προτίμησε να αφήσει τους εταίρους της να καούν απ' τις φλόγες της κρίσης πιέζοντας για δημοσιονομικοπολιτική ενοποίηση παρά να αποδεχτεί να μοιραστεί τα χρέη και τα δημοσιονομικά προβλήματα τους μαζί τους.

Έτσι, η υπόθεση μιας Γερμανίας προσκολλημένης πάση θυσία στο ευρώ δεν ήταν τότε και δεν είναι ούτε τώρα αυταπόδεικτη. Αυτό, ιδιαίτερα καθώς για τη Γερμανία θα υπάρχει 'ζωή' τόσο εντός όσο και εκτός ευρώ, παρά τους μεγάλους κινδύνους που θα αντιμετώπιζε από μια ενδεχόμενη διάσπαση ή κατάρρευση του.

 

Εξετάζοντας πιο πρακτικά το ζήτημα, αν η Γερμανία αποχωρούσε απ' το ευρώ θα πλήρωνε το χρέος της στο νέο νόμισμα της που θα ήταν, για παράδειγμα, το νέο μάρκο. Αυτό γιατί από τη μία το ευρώ θα έπαυε να υφίσταται και από την άλλη το δίκαιο των κρατικών ομολόγων της Γερμανίας είναι το γερμανικό και όχι το αγγλικό, γεγονός που θα επέτρεπε την άμεση και χωρίς νομικές κυρώσεις μετατροπή του χρέους της στο νέο εθνικό της νόμισμα. Με τις περισσότερες διεθνείς προβλέψεις να κάνουν λόγο για άνοδο της ισοτιμίας του μάρκου έναντι των υπολοίπων νομισμάτων σε μία τέτοια περίπτωση, η Γερμανία θα έβλεπε το πραγματικό ύψος του χρέους της να μειώνεται. Το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί και στην περίπτωση που μερικές χώρες της σημερινής ΕΕ παρέμεναν στο ευρώ μετά την αποχώρηση των αδύναμων κρίκων, αν πράγματι οι προβλέψεις των διεθνών τραπεζών που κάνουν λόγο για ανατίμηση ενός τέτοιου neuro, δηλαδή ενός νέου ευρώ, επαληθεύονταν.

Τότε, τα κράτη της νέας μικρής αλλά σούπερ ευρωζώνης θα απολάμβαναν μείωση της πραγματικής αξίας του χρέους τους, η οποία θα μπορούσε να συμψηφίσει ένα ενδεχόμενο πλήγμα στις εξαγωγές τους. Οι εταιρίες τους θα μπορούσαν να αποδεχτούν μία μείωση τους ποσοστού κέρδους τους κάνοντας εκπτώσεις στις τιμές των προϊόντων τους ώστε να περιορίσουν μια ενδεχόμενη μείωση των εξαγωγών τους, ιδιαίτερα αν αυτό γινόταν με την παράλληλη στήριξη τους από πολιτικές τόνωσης της οικονομίας, όπως τη μείωση του ΦΠΑ, δεδομένου ότι οι κυβερνήσεις της νέας ευρωζώνης θα εξοικονομούσαν χρήματα από τη μερική ελάφρυνση του βάρους του χρέους τους.

Από την άλλη πλευρά τα κράτη που θα αποχωρούσαν από την ΕΕ είναι σχεδόν δεδομένο ότι θα προχωρούσαν στην αποπληρωμή μεγάλου τμήματος του χρέους τους που διέπεται από το εθνικό τους δίκαιο ενώ ίσως άφηναν το χρέος τους σε αγγλικό δίκαιο χωρίς αποπληρωμή. Το πρώτο τμήμα του χρέους, δηλαδή αυτό που διέπεται από το εθνικό δίκαιο το οποίο είναι και συντριπτικά υψηλότερο για τα κράτη της ΕΕ, θα αποπληρωνόταν στα νέα εθνικά νομίσματα ενώ το δεύτερο τμήμα του χρέους, αυτό σε αγγλικό δίκαιο, θα γινόταν προσπάθεια να αποπληρωθεί πολύ αργότερα βάσει ειδικών διμερών συμφωνιών ή τελικά να μην πληρωθεί καθόλου, καθώς θα παρέμενε σε ευρώ (ή θα μετατρεπόταν σε κάποιο σκληρό νόμισμα, πιθανώς δολάριο) και έτσι θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη η αποπληρωμή του.

Επιπλέον οι χώρες που θα έφευγαν απ' την ευρωζώνη θα είχαν το τη νομική δυνατότητα να προχωρήσουν σε ανατίμηση των νομισμάτων τους για μερικούς μήνες έτσι ώστε να μειώσουν θεαματικά το διεπόμενο από τα εθνικά τους δίκαια χρέος και στη συνέχεια αφού το αποπλήρωναν να επιτρέψουν την ελεύθερη διακύμανση των νέων τους νομισμάτων, κάτι που θα σήμαινε με βεβαιότητα την υποτίμηση τους.

Αυτό, ωστόσο, θα προκαλούσε συντριπτικές απώλειες στις ευρωπαϊκές τράπεζες που κρατούν ομόλογα των χωρών που θα αποχωρούσαν απ' την ΕΕ και θα χρειαζόταν οπωσδήποτε ισχυρή στήριξη από τα κράτη τους. Μια τόσο μεγάλου μεγέθους στήριξη στις τράπεζες θα ψαλίδιζε ακόμη περισσότερο τα οφέλη των κρατών από τη μείωση του χρέους τους εξαιτίας της ανατίμησης του neuro ή των εθνικών τους νομισμάτων. Αν η έξοδος απ' το ευρώ αφορούσε μόνο στην Ελλάδα τότε η βλάβη, αρχικά, θα μπορούσε να είναι διαχειρίσιμη υπό την προϋπόθεση της αποφυγής μόλυνσης και άλλων κρατών. Αν, όμως, η έξοδος της Ελλάδας πυροδοτούσε την έξοδο και άλλων κρατών, τότε οι ισχυρές χώρες της ευρωζώνης θα κατέληγαν να καταγράψουν πολύ γρήγορα πάρα πολύ μεγάλες απώλειες.

Όσο μεγαλύτερη θα είναι η αστάθεια και η βλάβη που θα προέκυπταν από μία μερική ή καθολική διάσπαση της ευρωζώνης τόσο αυξάνονται οι κίνδυνοι για μια σειρά κρατών εντός και εκτός της ΕΕ. Έτσι, ο υπολογισμός των λεπτομερειών του πιθανότερου σεναρίου ιδιαίτερα όσον αφορά στους κινδύνους στη μετά ΕΕ κατάσταση γίνεται εξαιρετικά πολύπλοκος καθώς το που θα προέκυπτε από μια τέτοια εξέλιξη, είναι πολύ δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί σε πραγματικές ζημίες για τη Γερμανία και τις υπόλοιπες χώρες.

Υπάρχει, όμως, κάτι το οποίο είναι σχεδόν σίγουρο και αυτό είναι πως μέσα σε μια κατασκότεινη από την κατάρρευση της ευρωζώνη η Γερμανία, τουλάχιστον στην αρχή, θα έμοιαζε ως ο μοναδικός ήλιος και έτσι αν είναι μια χώρα που θα μπορούσε να επιβιώσει με μεγαλύτερη ευκολία στην 'επόμενη ημέρα' αυτή μάλλον είναι η Γερμανία. 

Για παράδειγμα, δεδομένου ότι περίπου το 26% των παγκόσμιων αποθεματικών σε συνάλλαγμα είναι σήμερα σε ευρώ και λαμβάνοντας υπόψη πως περίπου το 18% των αποθεματικών αυτών ήταν σε μάρκο το 1999, το πιθανότερο σενάριο στη περίπτωση διάσπασης της ευρωζώνης θα ήθελε μία μαζική απόσυρση κεφαλαίων την ευρωπαϊκή περιφέρεια προς τη Γερμανία και μια μικρότερη διαρροή κεφαλαίων προς άλλα νομίσματα, όπως το δολάριο. Αν αυτό, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, προκαλούσε μια αύξηση στην τιμή του νέου μάρκου έναντι της σημερινής ισοτιμίας του ευρώ κατά 20-30%, τότε η πραγματική αξία του κρατικού γερμανικού χρέους θα μειωνόταν κατά 400 με 600 δις ευρώ και ως ποσοστό του ΑΕΠ θα έπεφτε κάτω από το 50%.

Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ελάφρυνση του κρατικού προϋπολογισμού από τους τόκους εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους και ίσως περαιτέρω μείωση του κόστους δανεισμού της Γερμανίας. Σε μια περίοδο που η μείωση του κρατικού χρέους αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα του αναπτυγμένου κόσμου η Γερμανία θα αναδυόταν και πάλι σε ασφαλή παράδεισο.

Φαίνεται, λοιπόν, έτσι πως είτε εντός είτε εκτός της ευρωζώνης η Γερμανία θα έχει κυρίαρχο ρόλο στη νέα οικονομική τάξη πραγμάτων και είναι από τις ελάχιστες αναπτυγμένες χώρες στον κόσμο σήμερα που μπορεί να βαδίζει προς το μέλλον με σχετικά μεγάλη ασφάλεια. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που αντέχει να ρισκάρει ακόμη και τη διάλυση της ευρωζώνης προκειμένου να εξασφαλίσει τα οφέλη που επιθυμεί πριν δεχτεί να βοηθήσει ουσιαστικά στη σωτηρία της. Αν δε λάβει όσα επιδιώκει από τα υπόλοιπα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, τότε είναι πιθανό να διστάσει πολύ λιγότερο απ' όσο είναι η κοινή πεποίθηση να φύγει απ' αυτό. Με ή χωρίς το ευρώ η Γερμανία θα είναι παντοδύναμη.

*Ο Πάνος Παναγιώτου είναι χρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής
Πηγή: XrimaNews.gr

Citi: Τι θα σήμαινε για την Ελλάδα η έξοδος από το ευρώ

Βγαλμένο από τη χολιγουντιανή ταινία «Ο πόλεμος των Ρόουζ» θα έμοιαζε, σύμφωνα με τον γνωστό αναλυτή της Citigroup, Willem Buiter το «διαζύγιο» της Ευρωζώνης: χαοτικό, επιζήμιο και χωρίς νικητές.

Ενδεχόμενη διάσπαση της ομάδας των 17, είτε επρόκειτο για συνολική διάλυση είτε περιλάμβανε την αποχώρηση ενός ή περισσότερων αδύναμων οικονομικά και ανταγωνιστικά χωρών, θα είχε καταστροφικές συνέπειες, προειδοποιεί ο αναλυτής και απορρίπτει το σενάριο μιας οργανωμένης, τακτικής, σταδιακής λύσης των υφιστάμενων πολιτικών, οικονομικών και νομικών δεσμεύσεων και υποχρεώσεων.

Το ελληνικό «διαζύγιο»

Ο Buiter περιγράφει το σενάριο αποχώρησης από την Ευρωζώνη της δημοσιονομικά και ανταγωνιστικά αδύναμης Ελλάδας, δίνοντας μάλιστα πιθανότητα 20%-25% να συμβεί στην πραγματικότητα.
Σύμφωνα με τον αναλυτή, μετά την έξοδο της χώρας, οι περισσότερες συμβάσεις που έχουν καταρτιστεί, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζικών καταθέσεων, του δημόσιου χρέους, των συντάξεων και των μισθών θα αποτιμηθούν στη Νέα Δραχμή, ενώ θα ακολουθήσει μια ραγδαία υποτίμηση του νομίσματος, που μπορεί να φτάσει το 65%, με βάση το παράδειγμα της Αργεντινής. Πριν όμως από αυτό και μόλις η κρυστάλλινη σφαίρα δείξει χρεοκοπία, οι καταθέτες θα αποσύρουν τα κεφάλαιά τους από τις ελληνικές τράπεζες και τα νέα δάνεια και η χρηματοδότηση θα διακοπούν. Προτού ακόμη η χώρα εξέλθει από την Ευρωζώνη, το κράτος, το τραπεζικό σύστημα και κάθε επιχείρηση που ανήκει σε κλάδο με υψηλή εξάρτηση από εξωτερικούς πόρους, θα αντιμετωπίσουν υψηλό κίνδυνο κατάρρευσης, λόγω της έλλειψης χρηματοδότησης.

Μετά την έξοδο της χώρας, κάθε σύμβαση και χρηματοπιστωτικός τίτλος που υπόκειται σε ξένη νομοθεσία θα εξακολουθήσει κατά πάσα πιθανότητα να αποτιμάται σε ευρώ. Οι ισολογισμοί που θεωρούνταν ισορροπημένοι απουσία κινδύνου νέας αποτίμησης, θα αποσταθεροποιηθούν πλήρως με αποτέλεσμα την αφερεγγυότητα, την αδυναμία εξόφλησης χρεών και τελικά τη χρεοκοπία. Η ελληνική εγχώρια ζήτηση και παραγωγή θα καταρρεύσουν.

Χωρίς τη χρηματοδότηση της τρόικας, ή τη στήριξη της ΕΚΤ για τα κράτη-μέλη που αποχωρούν,  πολλά σημεία άντλησης ρευστότητας ενδεχομένως θα «στέγνωναν», καταθέτες και αποταμιευτές θα πολιορκούσαν τις τράπεζες, ενώ ίσως καταγράφονταν αναταραχές αλλά και έλλειψη τροφίμων ή άλλων ειδών πρώτης ανάγκης.

Η «αποστάτρια» χώρα, αντιμετωπίζοντας τεράστιες διαταραχές στο ισοζύγιο πληρωμών, θα αναγκαζόταν να επιβάλει αυστηρούς ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων, στην προσπάθεια της να διατηρήσει μια στοιχειώδη οικονομική τάξη.  Ωστόσο, το άρθρο 63 της ενοποιημένης απόδοσης της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης φαίνεται να αποκλείει την επιβολή των ελέγχων στην κίνηση των κεφαλαίων και πληρωμών, όχι μόνο μεταξύ των 27 μελών της ΕΕ (ανεξάρτητα από το αν είναι μέλη της Ευρωζώνης ή όχι), αλλά και μεταξύ των μελών της ΕΕ και χωρών εκτός της Ε.Ε. Το άρθρο 63 αναφέρει:

«1. Στα πλαίσια των διατάξεων του παρόντος κεφαλαίου, απαγορεύεται οποιοσδήποτε περιορισμός των κινήσεων κεφαλαίων μεταξύ κρατών μελών και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών.

2. Στα πλαίσια των διατάξεων του παρόντος κεφαλαίου, απαγορεύονται όλοι οι περιορισμοί στις πληρωμές μεταξύ κρατών μελών και μεταξύ κρατών μελών και τρίτων χωρών».

Ευτυχώς, σημειώνει ο αναλυτής της Citi, για κάθε άρθρο της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης  και της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχει ένα άλλο άρθρο ή πρωτόκολλο που νομιμοποιεί το αντίθετο ή ανοίγει ένα παραθυράκι. Τα άρθρα 346, 347, 348 και 352 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ε.Ε. επικαλούνται την απειλή του πολέμου,  τις σοβαρές εσωτερικές διαταραχές της δημόσιας τάξης και άλλα απρόβλεπτα γεγονότα, ως παράγοντες που δικαιολογούν παράκαμψη των κανόνων που θεσπίζει η Συνθήκη. Τα άρθρα 258-260 παραθέτουν ένα προσχέδιο για το πώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, άλλα κράτη-μέλη και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα πρέπει να χειριστούν ένα κράτος-μέλος το οποίο έχει παραβεί υποχρέωση εκ των συνθηκών. Το άρθρο φαίνεται να είναι κομμένο και ραμμένο για μια χώρα που θα επέβαλε ελέγχους στην κίνηση των κεφαλαίων μετά την έξοδο της από την Ευρωζώνη.

Απαραίτητη η καλή πίστη

Εάν μια χώρα εξερχόταν από την Ευρωζώνη σε κλίμα αντιπαράθεσης και εχθρότητας, θα ήταν απίθανο να τύχει της  ανεκτικότητας που θα ήταν δυνατή σε μια συναινετική έξοδο, εκτιμά ο Buiter. Στη χειρότερη περίπτωση, η έξοδος από τη ζώνη του ευρώ θα επιτάχυνε την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στο παράδειγμά της Ελλάδας, η απότομη συρρίκνωση της εξωτερικής αξίας της Νέας δραχμής μετά την έξοδο θα έδινε προσωρινά στη χώρα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Αλλά η Ελλάδα (όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιταλία) δεν έχει την ακαμψία στα ονομαστικά μεγέθη που παρουσιάζουν πιο κεϋνσιανές οικονομίες όπως των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου ή ίσως ακόμη και της Ιρλανδίας, οι οποίες θα μετέτρεπαν μια υποτίμηση της ονομαστικής ισοτιμίας σε διαρκές ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Η έκρηξη του πληθωρισμού σε μισθούς και τιμές λόγω της κατάρρευσης του νομίσματος και της νομισματοποίησης των του εναπομείναντος δημοσιονομικού ελλείμματος, θα αποκαθιστούσε γρήγορα το μη ανταγωνιστικό status quo.

Η επίσημη πρόβλεψη ότι η γενική κυβέρνηση στην Ελλάδα θα εμφανίσει πρωτογενές πλεόνασμα το 2012, φαίνεται αισιόδοξη, σημειώνει ο Buiter. Επιπλέον, το χρέος της Ελλάδας που υπόκειται στο αγγλικό δίκαιο αλλά και στους νόμους της Νέας Υόρκης, περιλαμβανομένων των δανείων από το ΔΝΤ και άλλους επίσημους πιστωτές είναι απίθανο να μην εκτελεστεί ως υποχρέωση ή να απομειωθεί μετά από μια ελληνική έξοδο. Θα παραμείνει έτσι ένα μεγάλο μέρος του δημοσιονομικού ελλείμματος που θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί. Η νομισματοποίηση του υπόλοιπου ελλείμματος με την έκδοση μιας νέας δραχμής, για την οποία θα υπάρχει πολύ μικρή ζήτηση, μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει τη μόνη εναλλακτική λύση χρηματοδότησης.

Το διατηρούμενο έλλειμμα στο ελληνικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και εμπορίου, που θα αντανακλά το δημοσιονομικό έλλειμμα του ιδιωτικού τομέα, καθώς και έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης, θα είναι αδύνατο να χρηματοδοτηθούν βραχυπρόθεσμα. Χωρίς εξωτερική χρηματοδότηση, οι εισαγωγές θα καταρρεύσουν, διαταράσσοντας περαιτέρω την εγχώρια παραγωγή που θα έχει ήδη αποδυναμωθεί από την κατάρρευση της εγχώριας ζήτησης. Η συνολική ζήτηση και συνολική προσφορά θα κυνηγούν ή μία την άλλη προς χαμηλότερα σημεία ισορροπίας.

Εάν η Ελλάδα χαράξει το δικό της δρόμο της έξω από την Ευρωζώνη, εξέλιξη που φαντάζει ολοένα πιο πιθανή, λόγω της αυξανόμενης πολιτικής αναταραχής και της οικονομικής αβεβαιότητας και αγωνίας της χώρας, ίσως οι φόβοι πως θα ακολουθήσουν και άλλες χώρες να είναι περιορισμένοι. Εάν όμως η Ελλάδα εξωθηθεί de facto σε φυγή, ας πούμε, επειδή προσπάθησε να επαναδιαπραγματευτεί τους όρους του μνημονίου ή δε συμμορφώθηκε με τους όρους του προγράμματος της τρόικας με αποτέλεσμα τα υπόλοιπα κράτη-μέλη να αρνηθούν να χρηματοδοτήσουν το ελληνικό δημόσιο, ή η ΕΚΤ να κλείσει τις στρόφιγγες του δανεισμού για τις ελληνικές τράπεζες, οι αγορές ενδέχεται να αναζητήσουν το επόμενο θύμα.

Το αποτέλεσμα θα ήταν τραπεζικός πανικός και ξαφνική διακοπή χρηματοδότησης του δημοσίου, των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και των επιχειρήσεων. Ο αυτοεκπληρούμενος φόβος μπορεί να προκαλέσει την πραγματική αποχώρηση της χώρας από τη ζώνη. Ο «ιός» της εξόδου είναι πιθανό να μεταδοθεί στην υπόλοιπη περιφέρεια της Ευρωζώνης -Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία και Ιταλία- και στη συνέχεια να αρχίσει να μολύνει τον «μαλακό πυρήνα» της Eυρωζώνης: Βέλγιο, Αυστρία και Γαλλία.

Πηγή:www.capital.gr

Η διάλυση της Ευρωζώνης – το σχέδιο εξόδου

Πηγή : antinews.gr

Παρά τις σπασμωδικές και αγχώδεις προσπάθειες της Γερμανίας να προλάβει την διάλυση της ευρωζώνης που θα ανέτρεπε το σχέδιό της  για την δημιουργία ενός υπερκράτους εντός της ΕΕ που θα καθορίζει την οικονομική πολιτική, εν τούτοις τα θεμελιώδη οικονομικά δεδομένα, η κρίση χρέους και η δομή της ευρωζώνης υπό την σημερινή ηγεσία και λειτουργία της, όπως παρουσιάστηκαν σε δυο προηγούμενα σχετικά αρθρα, δείχνει ότι η διάλυσή της υπό την παρούσα μορφή  είναι δεδομένη και θα έχει συντελεστεί μέσα στους επόμενους λίγους μήνες.

Ήδη οι ευρωπαίοι «ηγέτες» αρχίζουν ένας-ένας να επιβεβαιώνουν ότι  η κρίση χρέους έχει πλήξει τον πυρήνα της ευρωζώνης ενώ η Nomura  σε χθεσινό report για τους επενδυτές αναφέρει «Ο κίνδυνος διάλυσης της ευρωζώνης είναι πραγματικός»

Στο διάστημα αυτό και πριν επέλθει η κατάρρευση κάθε οικονομικής και παραγωγικής δραστηριότητας στη χώρα μας και προκληθεί κοινωνική έκρηξη με αβέβαια την έκβαση, η κυβέρνηση θα πρέπει να δρομολογήσει με πλήρη εμπιστευτικότητα και ταχύτητα ένα exit plan  με τους ακόλουθους άξονες  ενεργειών και δράσεων :

1.  Την έξοδο από την ζώνη του ευρώ! Η Αγγλία, η Σουηδία, η Νορβηγία, η Δανία, κλπ. διατηρούν τα  εθνικά τους νομίσματα. Εμείς γιατί δεν θέλουμε να αποβάλλουμε το κόμπλεξ να είμαστε με τους δήθεν «ισχυρούς»? Για να αισθανόμαστε τέτοιοι? Πιστέψαμε ότι θα τα καταφέρουμε. Είτε όμως φταίγαμε εμείς και η νοοτροπία μας είτε έφταιγαν οι πολιτικοί που εξέθρεψαν ανάλογες νοοτροπίες,  είτε όλοι μαζί, το αποτέλεσμα είναι ότι αποτύχαμε!  Και τώρα που φτάσαμε σε αδιέξοδο και πρέπει να αναλάβουμε επιτέλους  τις ευθύνες μας και να πάρουμε τις τύχες στα χέρια μας, αποδεικνύεται πόσο ανεύθυνοι και ευθυνόφοβοι είμαστε. Δικαιολογημένα δε οι «εταίροι» μας βρίσκουν έδαφος για να εξαντλήσουν επάνω μας τα πιο απαξιωτικά ένστικτά τους! Σαν πρόβατα καθόμαστε και ακούμε παθητικά από τα διεθνή και ντόπια ΜΜΕ τις δηλώσεις των «συνεταίρων» μας της ΕΕ και όχι μόνο αυτών, αλλά και των μικρομεσαίων στελεχών και των κεντρικών τραπεζιτών, για το πόσο καταστροφικό είναι το σενάριο αποχώρησης από την ευρωζώνη και το ευρώ. Χωρίς ίχνος υποψίας δεχόμαστε ότι το παραπάνω σενάριο είναι καταστροφικό  για εμάς και παραβλέπουμε ότι μπορεί να είναι καταστροφικότερο γι’ αυτούς πρώτα! Προφανώς και δεν πρέπει να περιμένουμε από τον νέο πρωθυπουργό μας, ως πρωτεργάτη της εισόδου μας στο ευρώ, να πρωτοστατήσει για την έξοδο από αυτό. Η μοίρα όμως παίζει τα δικά της παιχνίδια κόντρα σε αυτά που σχεδιάζουν άλλοι για αλλότρια συμφέροντα και σκοπιμότητες. Επιπλέον ο πρωθυπουργός μας, ενώ μας είπε για τις «καταστροφικές» συνέπειες για την χώρα και τους πολίτες από μία ενδεχόμενη έξοδο από το ευρώ, απέφυγε να αναφέρει οτι  σε μία τέτοια περίπτωση το Ελληνικό Κοινοβούλιο μπορεί να αποφασίσει την μετατροπή του χρέους στο εθνικό νόμισμαμε την ισοτιμία της ημερομηνίας εισόδου και εξόδου από αυτό, δηλ. 1 ευρώ = 340,75 δρχ. Και γιατί όχι η ίδια ισοτιμία να ισχύει για την «δραχμοποίηση» τυχόν εισαγωγών κεφαλαίων σε ευρώ?

2. Πρέπει να επιδιώξουμε την είσπραξη της 6^ης δόσης προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις άμεσες ταμειακές υποχρεώσεις, έστω κι αν είναι να χρησιμοποιηθούν για αποπληρωμή υποχρεώσεων του δημοσίου από ομόλογα, έντοκα γραμμάτια και συναφείς υποχρεώσεις. Με αυτό τον τρόπο στερούμε από τους «δανειστές» μας το επιχείρημα να κατηγορηθούμε ότι προσπαθούμε να υφαρπάσουμε δανεικά και αγύριστα και παράλληλα μας δίνει χρόνο  για να εφαρμόσουμε μια συντεταγμένη πολιτική αποχώρησης από την ζώνη του ευρώ. Προφανώς επειδή ο προηγούμενος πρωθυπουργός φρόντισε εν αγνοία του (?) να βροντοφωνάξει μέσω του περιβόητου δημοψηφίσματος τα περί της ενδεχόμενης αποχώρησης από το ευρώ, οι “συνεταίροι” μας συσπειρώθηκαν άμεσα και από κοινού με το ΔΝΤ, επιδιώκουν να περάσουν το θέμα της δόσης και της αποδοχής της δανειακής σύμβασης της 26/27^ης Οκτωβρίου και των όρων που συνοδεύουν αυτή, ως ενιαίο «πακέτο». Η αποφασιστικότητα της κυβέρνησης για την εκτέλεση των όρων του 1^ου μνημονίου (Μαΐου 2010) που προέβλεπε την εκταμίευση της 6^ης δόσης των 8 δισεκ. από τον Σεπτέμβρη του 2011, θα πρέπει να είναι άμεση και απόλυτη έναντι της τρόικας, άλλως να καταγγείλλουμε την σύμβασή υπαιτιότητά τους και να αποχωρήσουμε πάραυτα από την ευρωζώνη με ότι αυτό συνεπάγεται για όλους. Επ’ αυτού μην ξεχνάμε τις δηλώσεις του Γιούνκερ και Άκερμαν της Deutsche Bank ότι «η τυχόν έξοδος της Ελλάδος από το κοινό νόμισμα θα ήταν καταστροφική για την Ευρωζώνη, χωρίς φυσικά να αναφέρει κανένας τους το μέγεθος της καταστροφής που θα προκαλούσε! Εκβιασμοί αυτοί για πακέτο αποδοχής των πάντων χωρίς όρους και προϋποθέσεις, εκβιασμό κι εμείς !

Είναι βέβαιο ότι εφόσον αποχωρήσουμε από το ευρώ, η ισοτιμία του σε σχέση με το δολάριο θα υποχωρήσει κατά 30%, αν όχι παραπάνω, επανερχόμενο στα επίπεδα ισοτιμίας κατά την  ίδρυσή του. Η εξέλιξη αυτή θα «απορροφήσει» τις επιπτώσεις από την αναμενόμενη υποτίμηση του νέου νομίσματος της χώρας που θα προκύψει κατά το πρώτο διάστημα της αποχώρησης. Έτσι για το ίδιο σημερινό χρέος σε ευρώ θα απαιτούνται αντίστοιχης περίπου ποσότητας χρήματος σε δραχμές και όχι διπλάσιο ή τριπλάσιο που θέλουν να περάσουν στο συλλογικό υποσυνείδητο προκειμένου να τον κάνουν παθητικό δέκτη της πολιτικής τους.

3.  Αποφυγή με κάθε τρόπο της υπογραφής της δανειακής σύμβασης της 26/27^ηςΟκτωβρίου και των όρων που την συνοδεύουν, τους οποίους δεν έχουν εξειδικεύσει και ούτε έχουν καταλήξει ακόμα οι «δανειστές» μας, ώστε να μπορούμε να διατηρήσουμε την εθνική κυριαρχία μας και το δικαίωμα όπως τα μέχρι σήμερα δάνεια και υποχρεώσεις, να διέπονται από τους ελληνικούς νόμους και δικαστήρια. Σημειώνουμε εδώ την σημερινή αναφορά της Nomura που λέει «Το κλειδί είναι σε ποιο δίκαιο βασίζονται τα ομόλογα… Ειδικά για την περίπτωση της Ελλάδας, η οποία είναι και η επικρατέστερη για να αποχωρήσει από το ευρώ, μόνο 16 δις ευρώ σε σύνολο 300 δις έχουν στηριχθεί σε ξένο δίκαιο…. Υπενθυμίζουμε ότι τυχόν υλοποίηση του σχεδίου αυτού δεν θα αποφέρει περισσότερο από 30 δισεκ. καθαρή μείωση του δημόσιου χρέους, ενώ θα αφελληνίσει τις τράπεζες συμπεριλαμβανομένης και της ΕΘΝΙΚΗΣ και ενδεχομένως θα επιφέρει την κατάρρευση του ασφαλιστικού συστήματος και κατ’ επέκταση το σταδιακό μοίρασμα των ιματίων της χώρας στους Γερμανούς και λοιπούς κερδοσκόπους δανειστές.

Επίσης, θα πρέπει να τονίσουμε οτι το σχέδιο «διάσωσης» της χώρας σύμφωνα με την ανωτέρω απόφαση, προβλέπει ότι μετά από θυσίες και 10ετή εξαθλίωση, θα έχουμε δημόσιο χρέος περί το 120% ως προς το ΑΕΠ. Δυστυχώς όμως, το ποσοστό του δημόσιου χρέους θα είναι πάνω από το 200%  αφού με την ακολουθούμενη οικονομική πολιτική που μας επιβάλλει η τρόικα και οι «πρόθυμοι» πολιτικοί μας, το ΑΕΠ θα έχει υποχωρήσει συνολικά μέσα στην επόμενη 10ετία κατά 30% περίπου σε σχέση με τα σημερινά μεγέθη. Συνεπώς το όποιο «κούρεμα» του χρέους, θα έχει προσωρινή μικρή αξία αφού μακροπρόθεσμα θα αποδειχτεί απλά και μόνο λογιστικό. Επί της ουσίας το σχέδιο αυτό θα καταστεί ανέφικτο στην υλοποίησή του για ένα επιπλέον λόγο. Την αντίφαση και προφανώς την άρνηση των χωρών που δανείζονται με 7% επιτόκιο και είναι και οι ίδιες στον προθάλαμο του μηχανισμού στήριξης, να πρέπει συνδράμουν με σημαντικά ποσά και με επιτόκιο 4,5% ή και 5% για την διάσωση της Ελλάδος!  Άρα προς τι η εκ των προτέρων αποδοχή του?

4.  Εφόσον ο κος Παπαδήμος δεν συμφωνεί με τα ανωτέρω, οφείλει να προσφύγει σε εκλογές το συντομότερο δυνατόν για την εκλογή νέας κυβέρνησης και πρωθυπουργού που θα δρομολογήσει στο σύνολό του το παρόν exit plan. Υπό τις παρούσες περιστάσεις το σημαντικότερο είναι να έχουμε έναν ηγέτη με εξαιρετική γνώση των οικονομικών, ικανό, έντιμο και προ πάντων πατριώτη και αποφασισμένο, με μία ομάδα εξ ίσου αποφασισμένων συνεργατών για να υπερασπιστούν τα εθνικά συμφέροντα κατά την διαδικασία της μετάβασης. Να προσαρμόζονται γρήγορα και ευέλικτα στα απρόβλεπτα προβλήματα που θα ανακύπτουν. Να είναι ικανοί να εξηγήσουν στον ελληνικό λαό της πράξεις και αποφάσεις τους έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές αντιδράσεις. Μια εντελώς ανεξέλεγκτη και απρογραμμάτιστη έξοδος από την Ευρωζώνη θα είναι χαοτική και πολύ πιο οδυνηρή από μια ελεγχόμενη και προγραμματισμένη αποχώρηση. Με γνώμονα τα ανωτέρω  ο νέος πρωθυπουργός-ηγέτης θα πρέπει να κάνει διάγγελμα ενημερώνοντας σχετικά τον ελληνικό λαό, ζητώντας την συστράτευση όλων για να σωθεί η χώρα. Αν χρειαστεί, να ζητήσει 2μηνη ανοχή στίς καταβολές μισθών και συντάξεων που θα συνοδεύονται από στάση πληρωμών των υποχρεώσεων του δημοσίου στο εξωτερικό προκειμένου τα όποια ταμειακά διαθέσιμα και λοιπά αποθέματα, να χρησιμοποιηθούν για τις άμεσες ανάγκες λειτουργίας του κράτους και της εγχώριας παραγωγής (καύσιμες ύλες, ιατροφαρμακευτικό υλικό, κλπ.). Η στάση πληρωμών μπορεί να είναι προσωρινή και στα πλαίσια των διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές ώστε να επαναδιαπραγματευθούμε το χρέος ή να εξασφαλίσουμε επιτόκια στο ύψος του επιτοκίου της ΕΚΤ και εν πάση περιπτώσει μέχρι 2% αντί του 5%, πόσο μάλλον του 8% που μας κομίζει ασμένως ο Dallara προκειμένου να εξασφαλιστεί η συμμετοχή των ιδιωτών στο «κούρεμα» του 50% στα πλαίσια της συμφωνίας της 26/27^ης Οκτωβρίου.

5. Ταυτόχρονα να πραγματοποιηθούν άμεσα ανοίγματα για οικονομική συνεργασία και βοήθεια από την Ρωσία, Κίνα, Ισραήλ. Όπως γράφαμε και στο προηγούμενο άρθρο ο Καραμανλής είχε ανοίξει τον δρόμο  συνεργασίας με την Ρωσία. Είμαι πεπεισμένος ότι με κυβέρνηση Ν.Δ. ο Πούτιν θα σταθεί αλληλέγγυος όπως και ο Ζιαμπάο. Δεν έχω λόγο να πιστεύω ότι δεν θα κάνει το ίδιο το Ισραήλ και ο Νετανιάχου όταν μάλιστα αποφασίσουμε να κινηθούμε στα πρότυπα της Κύπρου…

6.  Άκολούθως, άμεση ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ και δρομολόγηση των διαδικασιών  εξόρυξης των πλουτοπαραγωγικών υλών με την συνεργασία των ανωτέρω και ενδεχομένως της Αμερικής.

7.  Ανακήρυξη 2-3 επιλεγμένων ελληνικών νησιών ως οικονομικά κέντρα με ιδιαίτερα χαμηλούς συντελεστές φόρων στα πρότυπα του Λουξεμβούργου, Κύπρου, Λιχτενστάιν, Μονακό, Μαδέιρα, Isle of Man, κλπ. Εκτιμώ ότι η χώρα θα «βούλιαζε» από τα κεφάλαια που θα μεταφέρονταν στα συγκεκριμένα νησιά αλλά και από τις επισκέψεις των εκατοντάδων χιλιάδων κεφαλαιούχων που θα έβρισκαν απείρως ελκυστικότερο να συνδυάζουν τις διατραπεζικές συναλλαγές και επενδύσεις τους με μία εβδομάδα διακοπών σε αυτά. Ποιοι από τους παραπάνω γνωστούς «φορολογικούς παράδεισους» μπορούν να προσφέρουν στους πελάτες τους  καλύτερες business with pleasure  από εμάς?

8.  Αναπροσαρμογή της φορολογικής και οικονομικής πολιτικής στο πνεύμα του Ζαππείου ΙΙ με έμφαση στην μείωση του κόστους λειτουργίας του Δημοσίου, περικοπών αχρείαστων και ασήμαντης ανταποδοτικότητας δαπανών, επιβολή αυστηρότατων ποινών σε περιπτώσεις φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής, κλπ.

Κλείνοντας, επειδή δεν μπορούμε να περιμένουμε τίποτα απολύτως από τους άκαπνους, άοσμους, ανεπαρκέστατους, αναποφάσιστους, φερέφωνα και είρωνες ευρωπαίους “ηγέτες” παρά μόνο την μετατροπή μας μοιραία σε γερμανική αποικία, προκειμένου να γίνει η αρχή μίας πιλοτικής ευρωπαϊκής και ακολούθως παγκόσμιας διακυβέρνησης, είναι καιρός να ξυπνήσουμε και να  σταθούμε στον Σαμαρά πρίν είναι πολύ αργά. Τον μόνο πολιτικό που υπό τις παρούσες περιστάσεις μπορεί να σηκώσει ανάστημα μπροστά στους «οικονομικούς κατακτητές» μας. Τον άνθρωπο που εκβιάζεται όσο κανένας άλλος σήμερα στο παγκόσμιο πολιτικό στερέωμα προκειμένου να ενδώσει στην υποδούλωση της χώρας του, άλλως θα του χρεώσουν την πτώχευσή της! Χορτάσαμε από τρομοκρατία, διασώσεις και μέτρα. Πειστήκαμε για τις προθέσεις τους. Καιρός να αποδείξουμε ότι δεν ξεχνάμε ποιοι είναι υπεύθυνοι για το κατάντημα της χώρας. Καιρός να αποδείξουμε επιτέλους ότι δεν είμαστε «λαπάδες». Η ώρα είναι τώρα!

Delta Lamda

Δελτίον Κρίσης: 25.11.11 του Γιάννη Βαρουφάκη

1. Γιατί η Γερμανία δυσκολεύτηκε να δανειστεί;

Το γεγονός της εβδομάδας ήταν η αποτυχία της πρόσφατης δημοπρασίας Γερμανικών ομολόγων. Η Κρίση έφτασε στα πρόθυρα του πιο σκληρού μέρους του σκληρού πυρήνα της ευρωζώνης, όπως ήταν αναμενόμενο σε όποιον (πλην ευρωπαίων ηγετών) είχε μάτια και έβλεπε. Τι ακριβώς συνέβη; Έχασε η κραταιά Γερμανία την αξιοπιστία της; Όχι βέβαια. Απλά, οι επενδυτές (ιδίως οι εξ Ασίας) άρχισαν να λαμβάνουν πολύ σοβαρά την πιθανότητα να μην υπάρχει ευρώ σε πέντε χρόνια, όταν δηλαδή θα λήξουν τα Γερμανικά ομόλογα που δεν βρήκαν ικανό αριθμό αγοραστών πριν μερικές μέρες.

Η διαφορά μεταξύ των προβλημάτων χρηματοδότησης του Ιταλικού χρέους από αυτή της αποτυχημένης δημοπρασίας Γερμανικών ομολόγων είναι μεγάλη. Η Ιταλία σήμερα βρίσκεται στο σημείο που βρισκόταν η Ελλάδα στις αρχές του 2010: Οι επενδυτές δεν θέλουν να της δανείσουν γιατί την θεωρούν χρεοκοπημένη – ανίκανη να εξυπηρετήσει το χρέος της από τα δημόσια έσοδά της δεδομένης της μείωσης του ρυθμού αύξησης του εθνικού εισοδήματος. Με άλλα λόγια, οι έχοντες χρήμα για αγορές ομολόγων αμφισβητούν ότι η Ιταλία θα παραγάγει αρκετό εισόδημα στο μέλλον για να αποπληρώνει κανονικά το μεγάλο της χρέος. Τέτοιο πρόβλημα η Γερμανία, τουλάχιστον για τώρα, δεν αντιμετωπίζει.

Ποιο είναι λοιπόν το πρόβλημα της Γερμανίας; Είναι το εξής απλό: Οι αγοραστές ομολόγων δεν ενθουσιάζονται με την ιδέα να δανείσουν στην Γερμανία σε… ευρώ. Γιατί; Επειδή φοβούνται αυτό που λέμε εδώ και πολλούς μήνες από αυτές τις σελίδες: όταν η Κρίση περάσει ένα σημείο μη επιστροφής, η Γερμανία θα αποδράσει εκείνη από το ευρώ δημιουργώντας ξανά το μάρκο, πολύ πιθανόν εντάσσοντας σε αυτό έναν μεγάλο ‘ζωτικό χώρο’ ανατολικά του Ρήνου αποτελούμενο από τις Αυστρία, Ολλανδία, Πολωνία, Φινλανδία, Τσεχία, Σλοβακία, ίσως και την Εσθονία – χώρες με άλλα λόγια των οποίων οι βιομηχανίες αποτελούν ήδη αναπόσπαστο μέρος του ευρύτερου Γερμανικού βιομηχανικού συμπλέγματος. Και γιατί μια τέτοια προοπτική οδηγεί τους δανειστές της Γερμανίας να μην θέλουν να την δανείσουν σήμερα;

Ο λόγος είναι απλός. Απλούστατος: επειδή ξέρουν ότι μια τέτοια απόσχιση της Γερμανίας από το ευρώ θα οδηγήσει άμεσα και ραγδαία στην υποτίμηση όλων των περιουσιακών στοιχείων η αξία των οποίων έχει προσδιοριστεί σε ευρώ. Η δημιουργία το νέου μάρκου θα δημιουργήσει ένα γιγάντιο κύμα κεφαλαίων που θα εισρεύσουν στο γερμανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα καθώς ο επενδυτές θα προσδοκούν πως το νέο μάρκο θα αυξάνει λεπτό προς λεπτό την αξία του σε σχέση με τα υπόλοιπα νομίσματα, ιδίως το ευρώ. Αυτή η εισροή κεφαλαίων στην Γερμανία θα επιβεβαιώσει τις προσδοκίες τους κι έτσι θα αυξάνεται ιλιγγιωδώς η αξία του νέου μάρκου. Σε εκείνη την φάση, η γερμανική Κεντρική τράπεζα, η Bundesbank, σε συνδυασμό με το Υπουργείο Οικονομικών, θα αρχίσει να εκδίδει γερμανικά ομόλογα σε μάρκα, αντί για ευρώ. Παράλληλα, όλα τα προηγούμενα ομόλογα, που έχουν εκδοθεί σε ευρώ, θα αποπληρώνονται κανονικά, και χωρίς την παραμικρή υπόνοια κουρέματος, αλλά σε... όλο και πιο υποτιμημένα ευρώ.

Ακριβώς εδώ έγκειται λοιπόν η αγωνία των επενδυτών που τους σταμάτησε την εβδομάδα αυτή από το να αγοράσουν τα προσφερόμενα γερμανικά ομόλογα: Φοβούνται ένα de facto κούρεμα το οποίο θα προκύψει όχι επειδή  Γερμανία θα προβεί σε κούρεμα των επενδυτών αλλά επειδή η αποχώρησή της από το ευρώ θα υποτιμήσει το ευρώ τόσο που, σε όρους π.χ. δολαρίων, η αξία των γερμανικών ομολόγων που εκδίδονται σήμερα σε ευρώ θα πέσει κατακόρυφα. Εν ολίγοις, όπως σας έχω κουράσει λέγοντας εδώ και μήνες, οι επενδυτές κατανόησαν ότι το ευρώ βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο κατάρρευσης και για αυτό τον λόγο προσέχουν πολύ πριν αγοράσουν οποιοδήποτε περιουσιακό στοιχείο πουλιέται σε τιμές που ορίζονται σε ευρώ. Έχουμε λοιπόν το παράδοξο από την μία οι επενδυτές να είναι έτοιμοι να στείλουν τα κεφάλαιά τους στις πτωχευμένες γερμανικές τράπεζες (ελπίζοντας ότι τα ευρώ που καταθέτουν εκεί σύντομα μπορεί να μετατραπούν αυτόματα σε νέα μάρκα, και άρα τα χρήματά τους να αυγατέψουν) αλλά από την άλλη δεν έχουν καμία όρεξη να δανείσουν την Γερμανία σε ευρώ...

Σημείωση: Ρωτούν πολλοί αναγνώστες πως είναι δυνατόν να έχει συμβεί αυτό που συνέβη τις προάλλες. Δηλαδή, από την μία το επιτόκιο των γερμανικών ομολόγων να είναι ιδιαίτερα χαμηλό και από την άλλη να μην υπάρχουν αρκετοί αγοραστές. Εύλογο το ερώτημα καθώς, συνήθως, όταν οι αγοραστές σπανίζουν αυξάνεται το επιτόκιο ώστε να πληθύνουν. Στην προκείμενη όμως περίπτωση, η Γερμανική κυβέρνηση και η Bundesbank, μη θέλοντας να αφήσουν το επιτόκιο να σκαρφαλώσει, ουσιαστικά απέσυραν (μέσα από μία απότομη κίνηση της Bundesbank) ένα μεγάλο μερίδιο απούλητων ομολόγων έτσι ώστε να μην αφήσουν περιθώριο μεγέθυνσης των επιτοκίων. Προφανώς η κυβέρνηση του Βερολίνου προτίμησε να μην πουλήσει όλα τα φρέσκα ομόλογά της παρά να αφήσει την τιμή τους να πέσει (κάτι που ισοδυναμεί με αύξηση των επιτοκίων που πρέπει να προσφέρουν αυτά τα ομόλογα για να πουληθούν).

2. Τα ευρωομόλογα του Baroso

Κανονικά αυτήν την εβδομάδα θα έπρεπε να γιορτάζουμε. Τα ευρωομόλογα που πρώτα ακούσατε να προτείνονται εδώ στο protagon πριν από ένα χρόνο (εδώ αρχικά, εδώ σε νεότερη μορφή και εδώ στα αγγλικά), την περασμένη Τετάρτη προτάθηκαν και επισήμως από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κι όχι μόνο προτάθηκαν γενικά και αορίστως αλλά ο κ. Baroso, στην ομιλία του, έκανε συγκεκριμένη αναφορά στο είδος ευρωομολόγων που προτείνουμε, από κοινού με τον Stuart Holland: Ευρωομόλογα έκδοσης της ΕΚΤ, τα οποία λίγο ως πολύ τα παρουσίασε, πολύ σωστά, ως την μοναδική τροχοπέδη που έχει η Ευρώπη στην διάθεσή της ώστε να ανακόψει την πορεία προς τον γκρεμό.

Γιατί όμως δεν χαίρομαι με αυτή την εξέλιξη; Να σας πω. Εδώ και ένα περίπου χρόνο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει μπει στην ναφθαλίνη. Εκεί που επί Jacques Delors η Επιτροπή λειτουργούσε ως η κυβέρνηση, ως η εκτελεστική εξουσία, της ΕΕ - εκεί που η Επιτροπή ήταν στο κέντρο λήψης των αποφάσεων της ΕΕ, από τότε που ξέσπασε η Κρίση κι άρχισαν οι δανειακές συμβάσεις με τις πτωχευμένες χώρες, πέρασαν τα Μνημόνια, και ιδρύθηκε το τοξικό EFSF, η "διαχείριση" της Κρίσης ξέφυγε από τα χέρια της Επιτροπής και πέρασε στο άτυπο αλλά ισχυρό δίπολο Μέρκελ-Σαρκοζύ, ή και Μερκοζύ χάριν συντομίας.

Εδώ και μήνες ο κ. Baroso πασχίζει να εισακούγεται, να συμμετέχει, να δίνει το παρόν σε μια ΕΕ και σε μία ευρωζώνη που τον αγνοεί επιδεικτικά. Σε αυτό το σκηνικό, η υιοθέτηση ενός σημαντικού μέρους της πρότασής μας από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με γεμίζει φόβο. Από την μία μεριά, καλό είναι που η Επιτροπή, επί τέλους, λέει και κάποια σοβαρά πράγματα. Από την άλλη όμως, το ότι τα λέει για να αποκαταστήσει την δική της παρουσία είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο. Γιατί; Επειδή διατρέχουμε τον κίνδυνο οι Μερκοζύ να απορρίψουν τις προτάσεις αυτές όχι μόνο επειδή δεν αρέσουν στην γερμανική κυβέρνηση (κάτι το δεδομένο) αλλά και για έναν άλλον λόγο: Επειδή θέλουν να μειώσουν κι άλλο την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αν το σημαντικό εργαλείο των ομολόγων έκδοσης ΕΚΤ θυσιαστεί στον βωμό ενός τέτοιου ευτελούς παιγνίου μεταξύ Μερκοζύ και Baroso είμαστε άξιοι της μοίρας μας.

3. Η τριμερής Merkel-Sarkozy-Monti

Βρέθηκαν λοιπόν οι κ.κ. Merkel, Sarkozy και Monti για να δούνε τι θα κάνουν με το εκτροχιαζόμενο τραίνο (δείτε εδώ για ένα ανατριχιαστικά σχετικό αγγλικό ποίημα που ανακάλυψα πρόσφατα σε ένα κιτρινισμένο αντίτυπο του περιοδικού Punch - κάποτε τα φύλαγα!). Και τι αποφάσισαν; Αποφάσισαν ότι πρέπει να σφίξουν τα λουριά της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Να εισαχθεί αυτοματοποιημένο σύστημα πειθάρχησης και τιμωρίας των ελλειμματικών χωρών.

Είναι προφανές ότι δεν μπορεί να σοβαρολογούν. Ας εξηγηθώ: Πάρτε την Ισπανία. Μέχρι να ξεσπάσει η Κρίση όχι μόνο είχε χρέος μικρότερο, ως ποσοστό του ΑΕΠ, σε σχέση με την Γερμανία αλλά είχε και... πλεόνασμα στον κρατικό της προϋπολογισμό. Όταν ξέσπασε η Κρίση, η οικοδομική δραστηριότητα κατέρρευσε, η γενικότερη οικονομία μπήκε σε υφεσιακή διαδρομή, τα έσοδα του δημοσίου έπεσαν και, κάποια στιγμή, οι επενδυτές δάνειζαν την Ισπανική κυβέρνηση μόνο με απαγορευτικά επιτόκια. Τι λοιπόν θα πετύχαινε ένας αυτοματοποιημένος μηχανισμός πειθάρχησης και προστίμων αν είχε εγκαθιδρυθεί προ του 2008; Πριν ξεσπάσει η Κρίση δεν θα μπορούσε να έχει ενεργοποιηθεί, καθώς η Ισπανία ήταν χώρα-υπόδειγμα. Κι αφού ξέσπασε η Κρίση, τι θα έκαναν δηλαδή; Θα έβαζαν πρόστιμο στην υπό πτώχευση χώρα; Γιατί; Για να την σπρώξουν ακόμα βαθύτερα στην πτώχευση; Κι από που θα έβρισκε το ισπανικό κράτος τα χρήματα για να αποπληρώσει το πρόστιμο; Θα τα δανειζόταν από την... Γερμανία;

Για αυτό λέω ότι, προφανώς, δεν μπορεί οι σοβαρολογούν ότι αυτό ήταν το θέμα συζήτησης των τριών ηγετών. Τα θέματα ήταν άλλα. Απλώς δεν ήθελαν να μας τα ανακοινώσουν. Επιτρέψτε μου να σας πω ποιά ήταν: Πρώτον, το πρόβλημα με τις τράπεζες των οποίων τα δικά τους ομόλογα (των τραπεζών) λήγουν σωρηδόν τους επόμενους μήνες την ώρα που αδυνατούν να επαναχρηματοδοτήσουν το χρέος τους, πτωχευμένες ούσες. Δεύτερον, το πως θα διαχειριστούν πολιτικά μια ενδεχόμενη αποδοχή των ευρωομολόγων (βλ. πιο πάνω). Τρίτον, το τρόπο με τον οποίο θα απομακρυνθούν από την ανόητη 26η Οκτωβρίου κρατώντας τα προσχήματα που απαιτούν να μην φανεί τόσο σύντομα μετά τις θριαμβολογίες για την τελευταία συμφωνία ότι επρόκειτο για μια τρύπα στο νερό.

4. Οι ΗΠΑ και η αλλαγή κλίματος στην Βρετανία (όσον αφορά την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Κρίση).

Εδώ θέλω να σας μεταφέρω δύο πρόσφατες προσωπικές εμπειρίες. Μία από τις ΗΠΑ, όπου βρισκόμουν πρόσφατα, και μία από την Βρετανία.

Στις ΗΠΑ, και συγκεκριμένα στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, διοργανώθηκε από τον James Galbraith ένα συνέδριο για την Ευρωπαϊκή Κρίση, και συγκεκριμένα γύρω από την πρότασή μας (την από κοινού με τον Stuart Holland). Οι συμμετέχοντες ήταν Αμερικανοί και ευρωπαίοι οικονομολόγοι με χρόνια συμμετοχής σε τέτοιου είδους συζητήσεις. Πρέπει να σας πω ότι ποτέ μου δεν φανταζόμουν ότι το επίπεδο της συζήτησης, αλλά και της σύμπνοιας, θα ήταν τόσο μεγάλο. Η παρουσία των Αμερικανών συναδέλφων έδωσε άλλη πνοή συνεργασίας και συνεργατικότητας σε εμάς τους ευρωπαίους. Η παγκοσμιότητα της Κρίσης φάνηκε, η ευθύνη της Ευρώπης τονίστηκε και οι λύσεις ξάφνου φάνταζαν πολύ πιο εφικτές. Το θλιβερό ήταν ότι ένα τέτοιο συνέδριο δεν έχει γίνει στην Ευρώπη. Ίσως να μην μπορεί κιόλας να γίνει καθώς η ΕΕ (και όχι η Ελλάδα όπως πολλοί λένε) αποτελεί το τελευταίο προπύργιο της Σοβιετικής Ένωσης, από την άποψη ότι η μεγάλη πλειοψηφία opinion makers δεν τολμούν να ξεφύγουν από την επίσημη γραμμή του 'κόμματος' των Μερκοζύ. Χρειαζόταν να μεταφερθούμε ένα τσούρμο ευρωπαίοι στο Τέξας για να συνδιαλεχτούμε ως σκεπτόμενοι άνθρωποι. Όποιοι θέλετε να παρακολουθήσετε, κατόπιν εορτής, το εν λόγω συνέδριο, πατήστε εδώ.

Πέραν του συνεδρίου αυτού, σας μεταφέρω συζητήσεις με επίσημους και ημιεπίσημους Αμερικανούς αξιωματούχους (από την Fed και το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομικών): Είναι πανικοβλημένοι από τα τερτίπια της Ευρώπης. Γνωρίζουν ότι μια κατάρρευση του ευρώ είναι και πιθανότατη (εδώ που φτάσαμε) και εν δυνάμει καταστροφική για την παγκόσμια οικονομία. Εκφράστηκαν με ενθουσιασμό για τις λύσεις που συζητάμε εδώ στο protagon για μήνες και δήλωσαν ότι προσπαθούν να πιέσουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ και όποιον ευρωπαίο τους ακούει προς αυτή την κατεύθυνση. Όσον αφορά την Ελλάδα, ένιωσα ότι όλοι τους (ακόμα και οι άνθρωποι των αγορών) κρίνουν πλέον ότι η τιμωρία της Ελλάδας έχει φτάσει τα όρια του σαδισμού. Εξέφρασαν μάλιστα την χωρίς όρια συμπάθειά τους για τον χειμαζόμενο ελληνικό λαό τον οποίον θεωρούν θύμα της ανικανότητας της ΕΕ να κατανοήσει την ουσία της Κρίσης. Κάποιος μάλιστα υψηλότητα ιστάμενος μου είπε: "Αν θελήσετε να φύγετε από το ευρώ, θεωρώ ότι οι ΗΠΑ θα σας βοηθήσουν με πρακτικά μέσα - π.χ. εγγυήσεις swaps από την Fed μεταξύ δολαρίων και νέων δραχμών. Δεν θέλω να διαλυθεί το ευρώ, κάτι που όπως λες θα γίνει αν φύγει η Ελλάδα, αλλά αυτό που συμβαίνει στους Έλληνες δεν το αξίζετε ό,τι παρασπονδίες και να είχατε κάνει στο παρελθόν ως χώρα."

Κλείνω με μια ακόμα πιο πρόσφατη εμπειρία. Κάθε χρόνο, στο Λονδίνο, βραβεύονται οι καλύτεροι Βρετανοί δημοσιογράφοι από τους ξένους συναδέλφους τους. Κάτι σαν τα Όσκαρ της Βρετανικής Δημοσιογραφίας. Στο πλαίσιο αυτής της εορταστικής εκδήλωσης  (το Foreign Press Association 2011 Awards Night) οι διοργανωτές κάλεσαν δύο κεντρικούς ομιλητές οι οποίοι μίλησαν πριν αρχίσουν οι απονομές των βραβείων: Έναν γερμανό χρηματιστή και... τον υποφαινόμενο. Το μόνο που θα σας πω είναι ότι το κοινό, που απαρτιζόταν από τους καλύτερους Βρετανούς δημοσιογράφους εφημερίδων, τηλεόρασης, ραδιοφώνου και διαδικτύου, ήταν έτοιμο (όπως και στις ΗΠΑ) να αγκαλιάσουν την ελληνική οπτική, και αντίθετα, φάνηκαν να μην ανέχονται την γερμανική θέση του στυλ "αν θέλουν τα λεφτά μας πρέπει να κάνουν ό,τι τους λέμε". Το λέω αυτό επειδή έως πρόσφατα το κλίμα για την Ελλάδα και τους έλληνες στην Βρετανία (και δη σε δημοσιογραφικούς κύκλους) ήταν αποκαρδιωτικό. Η μεταφορά της Κρίσης στην καρδιά, στον πυρήνα της ΕΕ και της παγκόσμιας οικονομίας, άλλαξε το κλίμα. Κάτι είναι και αυτό. (Αν θέλετε να δείτε τι τους είπα, πατήστε εδώ. Είχα σκεφτεί να το μεταφράσω στα ελληνικά αλλά συνειδητοποίησα ότι, δυστυχώς, δεν μεταφράζεται.

Το χρονικό μιας επικείμενης χρεοκοπίας...

του Κώστα Στούπα

1) Οι συνέπειες  μιας  επικείμενης χρεοκοπίας...

 

Αν ο κ. Σαμαράς παραμείνει εγκλωβισμένος μιας ακραίας μερίδας κοινού,  εντός της οποίας  αυτοπαγιδεύθηκε και δεν  υπογράψει, με τον εξευτελιστικό ομολογουμένως τρόπο που απαιτούν πλέον οι Ευρωπαίοι, η κατάρρευση θα προκύψει πριν τα Χριστούγεννα.

Αν πάρουμε την 6^η δόση εγκαίρως,  με τα σημερινά δεδομένα παίρνουμε παράταση μερικούς μήνες αργότερα.

Αν η ΕΚΤ αρχίσει να εκτυπώνει χρήμα που θα διευκολύνει την κατάσταση στην ευρωζώνη, τα πράγματα θα γίνουν πιο εύκολα και για την Ελλάδα, αλλά δεν βλέπω γιατί η τελευταία να μη καταρρεύσει το 2012, αφού ούτε θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα θα έχουμε προλάβει να δημιουργήσουμε, ούτε το κράτος να μειώσουμε και να το αναμορφώσουμε...

Τα δεδομένα...
Στο χθεσινό βασικό άρθρο η στήλη υποστήριζε πως η αποτυχία της κυβέρνησης το 2011 να αυξήσει τα έσοδα και να μειώσει τις δαπάνες σε συνδυασμό με την επιμονή στην αύξηση των φόρων το 2012, αυξάνει κατακόρυφα τις πιθανότητες κατάρρευσης κατά την διάρκεια των πρώτων μηνών του 2012.

Κατ’ αρχήν τι σημαίνει κατάρρευση και ποιες είναι οι πιθανές συνέπειες  στην καθημερινή ζωή;

Κατάρρευση σημαίνει πως σε κάποιον από τους πρώτους μήνες του 2012 τα ταμεία του κράτους δεν θα συγκεντρώσουν τα απαραίτητα έσοδα που χρειάζονται για να πληρώσουν μισθούς και συντάξεις.

Κατ’ αρχήν αυτό φοβόμαστε πως θα συμβεί το Δεκέμβριο αν δεν εκταμιευτεί η περίφημη πλέον 6^η δόση. Αλλά στους πρώτους μήνες του 2012, αν οι επόμενες δόσεις συνεχίσουν να εκταμιεύονται το μεγαλύτερο μέρος τους θα πηγαίνει για την αποπληρωμή ομολόγων που λήγουν. Κατά συνέπεια το μεγαλύτερο μέρος των μισθών και των συντάξεων θα πληρώνονται από τα φορολογικά έσοδα.

Τα στοιχεία δείχνουν όμως ότι τα έσοδα, όχι απλώς θα συνεχίσουν να μειώνονται με τους ρυθμούς του 2011, αλλά υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης τους πρώτους μήνες του 2012, λόγω: α) της μεγαλύτερης ύφεσης, β) του φόβου των φορολογουμένων για την επόμενη μέρα που ενδεχομένως οδηγήσει σε αποθησαυρισμό των φορολογικών δόσεων και γ) της εξάντλησης της φοροδοτικής ικανότητας των συνήθων φορολογικών υποζυγίων της πελατειακής μας δημοκρατίας...

Με απλά λόγια αυτό σημαίνει π.χ. πως από τα 3 δισ. ευρώ που χρειάζεται το ελληνικό δημόσιο να πληρώσει μισθούς και συντάξεις θα έχει έσοδα 2 δισ. ευρώ. Καθώς δεν μπορεί να βγει να δανειστεί από πουθενά, η μόνη λύση που απομένει θα  είναι να μην καταβάλει μισθούς αλλά κάτι έναντι...

Τον επόμενο μήνα όμως θα έχει έσοδα 1 δισ. και υποχρεώσεις πάλι 3 δισ. ευρώ, γιατί θα έχει ξεκινήσει αρνητικό σπιράλ, θα ολοκληρωθεί η διάλυση που ήδη υπάρχει σε μεγάλο βαθμό του κρατικού μηχανισμού.

Η τότε κυβέρνηση θα έχει δυο επιλογές:
 

α) Λογικά θα πρέπει να επιλέξει να βγάλει σε άνευ αποδοχών αργία εκατοντάδες χιλιάδες μισθοδοσίες του δημοσίου, να αναστείλει συντάξεις σε δικαιούχους κάτω του ορίου συνταξιοδότησης και να μοιράσει ό,τι έχει στους υπόλοιπους...

Αυτό θα πρέπει να το κάνει με κριτήριο να εξασφαλίσει την στοιχειώδη λειτουργία του κράτους που συνίσταται σε μια προτεραιότητα σε άμυνα, ασφάλεια, νοσοκομεία, παιδεία κ.λ.π.

Τότε κάποιοι «κουφιοκεφαλάκηδες» συνδικαλιστές που αρνούνταν συγχωνεύσεις άδειων τμημάτων και σχολείων, θα καταλάβουν τι σημαίνει σχολείο με τμήματα 50 μαθητών, τους μισούς εκπαιδευτικούς και  με μισθούς  Βουλγαρίας...

Στο σύμπαν μας όμως  ευφυής χαρακτηρίζεται κάποιος που μαθαίνει από τα λάθη των άλλων και ανόητος όποιος δεν μαθαίνει ούτε από τα δικά του λάθη. Οι άλλοι κινούνται κάπου ενδιαμέσως...

β) Στη φάση της κατάρρευσης των εσόδων καθώς θα υπάρχουν έκτακτες συνθήκες θα τεθεί το θέμα από μερίδα του πολιτικού κόσμου η μονομερής αποχώρηση από το ευρώ και η εκτύπωση εθνικού νομίσματος.
 

Αυτό είναι δύσκολο να συμβεί, αν δεν υπάρξει διάλυση της ευρωζώνης η οποία επίσης είναι δύσκολη υπόθεση, γιατί μέχρι να οργανωθεί τεχνικά, θα χρειαστούν τουλάχιστον κάποιοι μήνες, κατά τους οποίους όχι μόνο η ευρωπαϊκή αλλά και η παγκόσμια οικονομία θα παραλύσει και καταρρεύσει.
 

Αν υποθέσουμε όμως  πως θα συμβεί η έξοδος στη δραχμή, το αποτέλεσμα θα είναι να έχουμε ένα νόμισμα χωρίς καμιά παραγωγική υποδομή να το στηρίζει, οπότε θα έχουμε τυπωμένα χαρτιά χωρίς αξία. Θα έχουμε γίνει μια «Κούβα» της Μεσογείου που ενώ θα έχει επίσημο νόμισμα τη δραχμή, όλες οι συναλλαγές θα γίνονται με Ευρώ ή δολάρια όπως στην Κούβα της Καραϊβικής...

Οι συνέπειες της χρεοκοπίας...
 

Κατάρρευση λοιπόν σημαίνει πως το κράτος, ο μεγαλύτερος εργοδότης της χώρας, σταματά να πληρώνει ή έστω μειώνει δραστικά τις πληρωμές...
 

Τούτο σημαίνει πως εκατοντάδες χιλιάδες θα μείνουν χωρίς μισθό και αυτό θα δημιουργήσει αυτόματα και μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ανέργους ακόμη στον ιδιωτικό τομέα...

Τα σκουπίδια στο δρόμο θα μαζεύονται όπως και όποτε δεν θα απεργούν οι αρμόδιοι, ζητώντας να αμειφθούν αυτοί και όχι οι αστυνομικοί.
 

Τα σχολεία θα υπολειτουργούν λόγω κενών αλλά και μεγαλύτερης ακόμη αδιαφορίας.

Τα νοσοκομεία το ίδιο...
 

Τα διαθέσιμα χρήματα για εισαγωγές μειώνονται μέχρι το επίπεδο που δικαιολογούν τα ευρώ που φέρνουν οι εξαγωγές, ο τουρισμός, οι ξένες επενδύσεις...

Όπερ, καύσιμα, φάρμακα και τρόφιμα με φειδώ...

Πολύ πιθανό το ενδεχόμενο να έχουμε εξάπλωση των συσσιτίων σε κάθε γειτονιά.
 

Αυτό όμως που  πιστεύω πως θα είναι χειρότερο όλων θα είναι η αύξηση της εγκληματικότητας λόγω οικονομικής πίεσης αλλά και διάλυσης της αστυνομίας, και το αίσθημα φόβου που θα δημιουργήσει η ανασφάλεια στους πολίτες. Ήδη, έχουμε πάρει μια γεύση αυτής της κατάστασης.

Την σκηνή της κατάρρευσης όμως την περιγράφει γλαφυρά ένα φίλος της στήλης: «Εγώ που βρέθηκα στη Ρωσία αμέσως μετά την πτώση του Κουμμουνισμού, είδα τι σημαίνει κατάρρευση. Μου έλεγε ο Ρώσος οδηγός να μην πατάω στο καπάκι των υπονόμων γιατί δεν τα συντηρεί κανείς πια κι πολλοί πέφτουν στο φρεάτιο.

Σύντομα θα αποφεύγουμε κι στην Ελλάδα να πατάμε στο καπάκι του υπονόμου...»  Βλέπε: Η Ελλάδα όπως η Ρωσία…

Η συνέχεια...
Πολλά θα εξαρτηθούν στην συνέχεια από τον τρόπο που θα χειριστεί την περίπτωση της Ελλάδας η Ευρώπη ανάλογα με τις εξελίξεις που θα υπάρχουν εκεί.

Στο βαθμό που η ευρωζώνη προχωρήσει σε ενοποίηση, η ευρωζώνη θα επιταχύνει και θα μεγεθύνει το ευρωπαϊκό σχέδιο «Μάρσαλ» για την ανταγωνιστικότητα και τις επενδύσεις. Μέχρι οι νέες παραγωγικές και εξαγωγικές  θέσεις εργασίας στο ιδιωτικό τομέα να γίνουν κρίσιμο μέγεθος που θα βοηθήσει στην ανακούφιση της κατάστασης, ίσως περάσουν και ένα-δυο δύσκολα χρόνια.

Η λύση της ΕΚΤ...
Επειδή όμως η κρίση, για άλλους κυρίως λόγους, είναι πανευρωπαϊκή και παγκόσμια, πολλοί έχουν πεισθεί πως αν η ΕΚΤ αρχίζει αύριο να εκτυπώνει χρήμα, αυτομάτως θα λυθούν και τα προβλήματα της Ελλάδας.

Κατ’ αρχήν το «πιεστήριο» μοιάζει η μόνη λύση στο αδιέξοδο της κρίσης του ευρώ, αλλά αυτή θα πρέπει να γίνει με την φειδώ που χρειάζεται για να μη χάσει την αξιοπιστία του το νόμισμα και το μπαζούκα αποδειχτεί «στρακαστρούκα».

Ο ελεγχόμενος πληθωρισμός θα διαβρώσει το χρέος και θα  διευκολύνει να πάρει εμπρός η ανάπτυξη.

Μια Ευρώπη με θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης θα βοηθήσει τις ελληνικές εξαγωγές και την τουριστική κίνηση στη χώρα μας (αν το επιτρέψουν το ΠΑΜΕ, οι ταξιτζήδες κ.α...).
 

Η αλήθεια είναι πως αυτό θα κάνει το χρέος πιο εύκολα αντιμετωπίσιμο, αλλά τα δομικά προβλήματα της χώρας μας: παρασιτική και κρατικοδίαιτη οικονομία θα παραμένουν και θα χρειάζονται  μεταρρύθμιση.

Η παρέμβαση της ΕΚΤ μοιάζει με άδειασμα λαδιού στην τρικυμισμένη επιφάνεια προκειμένου να πέσει η θαλασσοταραχή για να μην βυθιστούν τα πλοία. Μικρή επίδραση θα έχει στις συνθήκες του πλοίου που ήδη βρίσκεται στο βυθό... Όπως π.χ. συμβαίνει με την Ελλάδα.
 

Αυτό όμως σημαίνει πως θα είναι πιο εύκολη η ανέλκυση του βυθισμένη σκάφους, καθώς τα σκάφη της επιφάνειας θα έχουν καλύτερες συνθήκες προσέγγισης και σταθεροποίησης.
 

Η επιστροφή στη δραχμή σημαίνει πως αποποιούμαστε την βοήθεια των σκαφών επιφανείας που είναι οι εταίροι, και βουτάμε μόνοι μας στο βυθισμένο σκάφος και αφαιρούμε φουγάρα, καταστρώματα, να γίνει ελαφρότερο και του κοτσάρουμε και σωσίβια τα οποία φουσκώνουμε στο βάθος, με στόχο να ανελκυθεί στην επιφάνεια ό,τι έχει απομείνει από το σκαρί...

2) Άλλο χρηματιστήριο άλλο κοινωνία...
Μέχρι τέλος του χρόνου η Ευρωζώνη θα πρέπει να βρει βιώσιμη λύση και η γνώμη που μπορώ να διαμορφώσει δίνει πολύ περισσότερες πιθανότητες στην διατήρηση του ευρώ και την πολιτική ενοποίηση παρά την διάλυση.

Ό,τι είναι να συμβεί πάντως θα συμβεί εντός το πολύ του πρώτου τριμήνου.

Για την Ελλάδα τα ορόσημα θα είναι η κατάρρευση και χρεοκοπία αν υπάρξει ή η υλοποίηση της συμφωνίας της 27 Οκτωβρίου αν δεν υπάρξει και φυσικά οι επόμενες εκλογές.
 

Οπότε αυτά είναι και τα γεγονότα που θα ορίσουν την πορεία του Γενικού Δείκτη.

Για να έχουμε πάντως και μια εικόνα της αξίας της ελληνικής αγοράς στις 700 μονάδες του Γενικού Δείκτη. Σε ονομαστικά επίπεδα έχουμε να κάνουμε με τις προ 20ετίας τιμές.

Σε πραγματικά επίπεδα αν υπολογίσουμε τον πληθωρισμό των τελευταίων τριάντα ετών, η αξία του Γενικού Δείκτη βρίσκεται κοντά στα επίπεδα της των 100 μονάδων που αποτελούν και την βάση στις αρχές της δεκαετίας του ’80...

Αν κρατήσει κάποιος μια επιφύλαξη για τις τράπεζες που θα ανακεφαλαιωθούν και κάποιες εταιρείες υπερχρεωμένες που μπορεί να αλλάξουν χέρια σε αυτά τα επίπεδα και να αποκαθηλωθούν με δημόσιες προσφορές, όσες επιβιώσουν για χρόνια θα είναι προσανατολισμένες προς μια μόνο κατεύθυνση.
 

Το πολύ όμως σε 2-3 μήνες όλα τα παραπάνω θα έχουν ξεκαθαρίσει.

 

3) Οι αγορές σαν «αιμοδιψή» τέρατα…
 

Όσο όμως και αν είναι βολικό να παρουσιάζουν κάποιοι τις αγορές σαν αιμοδιψή τέρατα, η πραγματικότητα νομίζω πως είναι πολύ απλούστερη: Το κοινό νόμισμα λοιπόν από μόνο του δεν είναι αρκετό για να εκφράσει την επικινδυνότητα που αναλαμβάνει κανείς όταν δανείζει σε μια χώρα της ευρωζώνης.

Πηγή:www.capital.gr

Δραχμή;

του Γιάννη Βαρουφάκη

Το ευρώ πεθαίνει. Για αυτό δεν υπάρχει αμφιβολία. Οι λόγοι έχουν εξηγηθεί πολλές φορές και δεν χρειάζεται να τους επανα-εξηγήσουμε εδώ (για όσους χρειάζονται επανάληψη, βλ. εδώ για μια παλιότερη εξήγηση και εδώ για μια slow motion περιγραφή της αποδόμησης της ευρωζώνης - μια διαδικασία που μπήκε στην τελική ευθεία με την ανόητη 21η Ιουλίου και την ακόμα πιο ανόητη 26η Οκτωβρίου - βλ. το σχετικό παράρτημα).

Ευρώ-δρυός πεσούσης, πολλοί είναι εκείνοι που τείνουν στο λογικοφανές συμπέρασμα: Μια ψυχή που είναι να βγει, ας βγει. Αν η κατάρρευση του ευρώ είναι σχεδόν αναπόφευκτη, και δεδομένου ότι το ισχυρό ευρώ συνθλίβει την ασθενική ελληνική οικονομία, μήπως ήρθε η ώρα της επιστροφής σε εθνικό νόμισμα; Επιστρέψτε μου να απαντήσω άμεσα και κατηγορηματικά: Όχι, δεν έχει έρθει αυτή η ώρα! Και δεν θα έρθει όσο υπάρχει το ευρώ.

Ας εξηγηθώ. Στις δύσκολες αυτές ώρες καλούμαστε να απαντήσουμε σε δύο ερωτήματα: Πρώτον, τι θέλουμε να συμβεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο; Δεύτερον, τι πρέπει να κάνουμε εμείς, εδώ στην Ελλάδα, δεδομένων όχι αυτών που θέλουμε να γίνουν στην Ευρώπη αλλά δεδομένων αυτών που γίνονται. Αυτά τα δύο καίρια ερωτήματα πρέπει να τα απαντήσουμε ξεχωριστά.

Τι θέλουμε για την Ευρώπη;

Να μην καταρρεύσει το ευρώ, είναι η απάντησή μου. Πρόκειται για μια απάντηση ανεξάρτητη του κατά πόσον θεωρούμε ότι το ευρώ έπρεπε ή όχι να έχει δημιουργηθεί. Πάγια θέση μου ήταν ότι το ευρώ χτίστηκε σε σαθρές βάσεις. Ότι ήταν λάθος μέγιστο η δόμησή του. Ότι, δεδομένης της αρχιτεκτονικής του, δεν έπρεπε να είχε εισέλθει η Ελλάδα σε αυτό. Ούτε και καμία άλλη χώρα (πλην της Γερμανίας και της Ολλανδίας). Άλλο όμως αυτό και άλλο το τι θέλουμε τώρα που το ευρώ υπάρχει και οι χώρες μας βρίσκονται εντός της ευρωζώνης. Μετά από δέκα και πλέον χρόνια συμμετοχής σε αυτό, η κατάρρευση του ευρώ θα επιφέρει μεγάλα δεινά για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή ήπειρο.

Πιο συγκεκριμένα, η κατάργηση του κοινού νομίσματος θα οδηγήσει στο σπάσιμο του γαλλο-γερμανικού άξονα καθώς το Βερολίνο δεν θα δεχθεί ξανά να δέσει νομισματικά την γερμανική οικονομία με ελλειμματικές οικονομίες. Το Παρίσι θα βρεθεί λοιπόν από την απέναντι όχθη του Ρήνου, αναγκασμένο να προβεί σε μια λατινική νομισματική ένωση με την Ιταλία και την Ισπανία. Ο θάνατος του γαλλο-γερμανικού άξονα θα σημάνει, ουσιαστικά, το τέλος της ευρωπαϊκής ενοποίησης καθώς η Γερμανία θα στραφεί προς (α) τις υπόλοιπες πλεονασματικές χώρες της τέως ευρωζώνης (Ολλανδία, Αυστρία, Φινλανδία) και (β) στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης των οποίων οι οικονομίες έχουν δεθεί στο άρμα της Γερμανικής βιομηχανίας (Πολωνία, Σλοβακία, Τσεχία, Εστονία). Το κόστος για αυτή την νέα ζώνη του μάρκου θα είναι μια βαθειά ύφεση καθώς το νέο μάρκο (το κοινό νόμισμα αυτής της νέας ένωσης που θα ξεκινά από τον Ρήνο και θα αγγίζει την τέως Σοβιετία) θα ανατιμηθεί και η Γερμανική βιομηχανία θα χάσει σημαντικό μέρος των εξαγωγών της προς την Κίνα και την υπόλοιπη τέως ευρωζώνη. Παράλληλα, το νόμισμα της νέας λατινικής ένωσης, αλλά και λοιπών χωρών (όπως η Ελλάδα) που μπορεί να μείνουν εκτός των νέων κοινών νομισμάτων, θα υποτιμάται συνεχώς με αποτέλεσμα από την μία μεριά να σταθεροποιηθεί η ανταγωνιστικότητα των οικονομιών αυτών (σε σχέση με την Γερμανία) αλλά με κόστος τον μεγάλο πληθωρισμό που θα συνδυάζεται με πεισματικά υψηλά επίπεδα ανεργίας (τον λεγόμενο στασιμοπληθωρισμό). Εν συντομία, η Ευρώπη θα μπει σε πολιτικές και οικονομικές περιπέτειες που θα κάνουν την παρούσα να μοιάζει υποφερτή. Σε μια εποχή όπου η ανεργία θα πλήττει τον Γερμανική ζωτικό χώρο και ο στασιμοπληθωρισμός την υπόλοιπη Ευρώπη, ο έως τώρα πολιτικά σταθεροποιητικός παράγοντας, ο Γαλλο-γερμανικός άξονας, θα αποτελεί παρελθόν. Με δεδομένο μάλιστα τον υφεσιακό αντίκτυπο που θα έχει αυτή η εξέλιξη στην παγκόσμια οικονομία, ο θάνατος του ευρώ θα σπρώξει στην οικουμένη σε μια βαθειά Παγκόσμια Ύφεση. Το πάθημα της δεκαετίας του '30 δεν θα μας έχει γίνει μάθημα.

Θα μου πείτε; Αφού πεθαίνει το ευρώ (όπως είπα εξ αρχής), τι μπορεί να γίνει; Επειδή σας έχω κουράσει πολλές φορές με την απάντησή μου επ' αυτού, δεν θα το κάνω άλλη μία φορά. Θα πω μόνο ότι μοναδική λύση είναι η έκδοση από την ΕΚΤ ομολόγων (στο όνομα μόνο της ΕΚΤ) με τον διττό σκοπό: (α) της εξυπηρέτησης του μεγαλύτερου ποσοστού χρέους της ευρωζώνης και (β) την συγχρηματοδότησης, από κοινού με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ενός αναπτυξιακού New Deal για ολόκληρη την Ευρώπη. Ίσως, πράγματι, να είναι πολύ αργά πια για κάτι τέτοιο. Όμως, μπροστά στο φάσμα μίας νέας δεκαετίας του '30, αξίζει τον κόπο η προσπάθεια.

Τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα;

Αν συμφωνούμε ότι η κατάρρευση του ευρώ θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου για ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά και την παγκόσμια οικονομία, με συνέπειες καταστροφικές και για εμάς εδώ στην Ελλάδα, θα πρέπει (όσο το ευρώ εξακολουθεί να υφίσταται) να ξεχάσουμε τα περί επιστροφής στην δραχμή. Κι αυτό επειδή, πολύ απλά, μία έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα σημάνει το τέλος του κοινού νομίσματος. Πράγματι, κόντρα σε ανεδαφικές εικασίες διαφόρων κύκλων, το ευρώ δεν θα αντέξει μια ελληνική έξοδο (εθελούσια ή μη). Δεν είναι τυχαίο που η Συνθήκη της Λισαβόνας δεν προβλέπει διαδικασία εξόδου και, μάλιστα, ξεκαθαρίζει ότι έξοδος από το ευρώ σημαίνει και αποπομπή από την ΕΕ. Ο λόγος είναι απλός: Μόλις ανακοινωθεί η ελληνική έξοδος, θα στεγνώσουν τα ΑΤΜ στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία, τα Ιταλικά spreads θα φτάσουν το 25%, η αξιολόγηση του γαλλικού χρέους θα πέσει στο ΑΑ-, το Βέλγιο θα διαλυθεί και, πολύ σύντομα, η Γερμανία για ανακοινώσει την δική της έξοδο από το ευρώ.

Περιληπτικά, έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ σημαίνει κατάρρευση της ευρωζώνης. Αν έχω δίκιο (βλ. παραπάνω) ότι κάτι τέτοιο θα το μετανιώσουν όλοι οι ευρωπαίοι (Έλληνες και Γερμανοί, Πορτογάλοι και Ολλανδοί κλπ), η επιστροφή στην δραχμή δεν ενδείκνυται από την σκοπιά του συνολικότερου γίγνεσθαι. Αν μάλιστα λάβουμε υπ' όψη το τι θα σημάνει μια τέτοια κίνηση στο εσωτερικό της χώρας, βλ. παρακάτω (ανεξάρτητα από τον δυσμενέστατο αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία), η επιστροφή στην δραχμή όσο το ευρώ εξακολουθεί να ισχύει θα έχει ανυπολόγιστο και ειδεχθέστατο ανθρώπινο κόστος.

Πολλοί συνάδελφοι, ιδίως στις ΗΠΑ (όπου βρισκόμουν τις περασμένες δύο εβδομάδες), μου λένε ότι συμφωνούν με την άποψη που εκφράζω από τον Ιανουάριο του 2010, τότε που επιχειρηματολόγησα ότι η ελληνική στάση πληρωμών, κούρεμα, αναδιάρθρωση  κλπ (πρόκειται για διαφορετικούς όρους του ίδιου πράγματος) ήταν αναπόφευκτη και έπρεπε να έχει γίνει δίχως καθυστέρηση (βλ. άρθρο σχετικό εδώ καιεδώ στο protagon εκείνης της περιόδου). Αμέσως όμως μετά, μου λένε ότι δεν κατανοούν γιατί δεν προχωρώ λίγο παραπέρα, προτείνοντας ότι, αμέσως μετά την στάση πληρωμών, την έξοδο από το ευρώ και την επιστροφή στην δραχμή. Ο λόγος, όπως τους εξηγώ, είναι ότι εκείνοι δεν κατανοούν την διαφορά μεταξύ (α) ενός συστήματος σταθερής ισοτιμίας δύο ή περισσότερων διαφορετικών νομισμάτων και (β) ενός κοινού νομίσματος.

Στην πρώτη περίπτωση (ενός συστήματος σταθερής ισοτιμίας δύο ή περισσότερων διαφορετικών νομισμάτων) το να σπάσεις την σταθερή ισοτιμία (το peg), όπως έκανε η Αργεντινή μετά την δική της στάση πληρωμών, είναι απλή υπόθεση. Απλώς ανακοινώνεις ότι η σταθερή αυτή ισοτιμία σπάει και γίνεται μεταβλητή βάσει της ζήτησης και της προσφοράς του κάθε (ήδη υπάρχοντος) διαφορετικού νομίσματος. Στην Αργεντινή, π.χ., οι πολίτες είχαν στις τσέπες τους πέσος. Αυτό που άλλαξε ήταν ότι εκεί που το κάθε πέσος ισοδυναμούσε, σταθερά, με ένα δολάριο, ξάφνου ισοδυναμούσε με λιγότερο από ένα δολάριο (υποτίμηση) και μάλιστα η αξία του, σε δολάρια, μειωνόταν συνεχώς. Στην Ελλάδα όμως δεν έχουμε δικό μας νόμισμα σε σταθερή ισοτιμία με κάποιο ξένο. Οι έλληνες έχουν στην τσέπη τους, στα σεντούκια τους, στις καταψύξεις τους (όπου, μου λένε, κρύβουν ό,τι έχει μείνει από τις οικονομίες τους), ξένο νόμισμα - ευρώ. Η δημιουργία νέου εθνικού νομίσματος (όσο το 'ξένο' ευρώ εξακολουθεί να υπάρχει), σε αυτή την περίπτωση, θα είναι καταστροφική. Γιατί;

Με μεγάλα ποσά σε ευρώ να κυκλοφορούν ήδη στην αγορά, και ακόμη μεγαλύτερα να έχουν αποθηκευτεί εκτός τραπεζών στα διαφόρων ειδών σεντούκια ανά την επικράτεια και σε ξένους λογαριασμούς στο εξωτερικό, η έκδοση νέου νομίσματος θα δημιουργήσει μια διπλή, διαιρεμένη οικονομία. Από την μία θα έχουμε τις περισσότερες αποταμιεύσεις σε ευρώ. Από την άλλη θα έχουμε τους μισθούς και τις συντάξεις να βγαίνουν από τα ΑΤΜ των τραπεζών σε δραχμές. Με το που θα εισπράττονται, οι πολίτες θα προσπαθούν να ανταλλάσσουν τις δραχμές σε ευρώ, γνωρίζοντας ότι σε μερικές ώρες οι δραχμές τους θα υποτιμηθούν. Έτσι, θα έχουμε δύο Ελλάδες. Την Ελλάδα εκείνων που δεν έχουν πρόσβαση σε ευρώ, και οι οποίοι θα εγκλωβιστούν σε μια τριτοκοσμική Ελλάδα. Και την Ελλάδα που έχουν πρόσβαση σε ευρώ η εξουσία των οποίων θα είναι μεγάλη επί των υπόλοιπων. Για να νοικιάσεις ένα αξιοπρεπές διαμέρισμα θα πρέπει να έχεις ευρώ. Για να στείλεις τα παιδιά σου σε ιδιωτικό σχολείο, το ίδιο. Πολλοί έμποροι θα εμπορεύονται μόνο σε ευρώ ή θα ζητούν "τοκογλυφικά" ποσά σε δραχμές. Όμως οι μισθοί και οι συντάξεις θα παρέχονται σε δραχμές. Εν πολλοίς, η Ελλάδα θα θυμίζει την Τουρκία της δεκαετίας του '80 όπου η διττή οικονομία (μία για τους εξαθλιωμένους 'ανατολίτες' που λειτουργούσε με ντόπιο νόμισμα και μία για τους 'εξευρωπαϊσμένους' πολίτες που χρησιμοποιούσαν μάρκα, φράγκα και δολάρια) δεν επέτρεπε την ανάπτυξη παρά μόνο ενίσχυε την ανισότητα και την υποανάπτυξη.

Τι κάνουμε λοιπόν;

Πρώτον, δεν συζητάμε την επιστροφή στην δραχμή όσο το ευρώ υφίσταται αλλού. (Αν το ευρώ πεθάνει, και το σκεπάσει η ταφόπλακα, τότε η δημιουργία ενός νέου νομίσματος θα είναι εύκολη υπόθεση.) Δεύτερον, δεν αποδεχόμαστε τις πολιτικές της ΕΕ που αποτελούν τον βασικό λόγο που το ευρώ σήμερα πεθαίνει. Λέμε το μεγάλο όχι στις ανοησίες της 26ης Οκτωβρίου επειδή μόνο έτσι μπορούμε να συμβάλουμε στην διάσωση του ευρώ. Τρίτον, ξεκινάμε συζητήσεις με την Ιταλία και την Ισπανία για μια πιθανή νομισματική ενοποίηση μαζί τους στην περίπτωση αποχώρησης των πλεονασματικών χωρών από την ευρωζώνη, και κατάργηση του ευρώ. Τέταρτον, εγκαλούμε τόσο τον κ. Παπανδρέου (ο οποίος έθεσε το ερώτημα με στόχο την προσωπική του πολιτική επιβίωση) όσο και τον κ. Παπαδήμο (ο οποίος δίνει συνέχεια στο έγκλημα Παπανδρέου για να εμπεδώσει την δική του κυριαρχία επί του νέου κυβερνητικού εξαμβλώματος) για το γεγονός ότι επένδυσαν σε μια φιλολογία για το αν θα καταφέρει η Ελλάδα να μείνει εντός της ευρωζώνης. Μια φιλολογία που μειώνει ακόμα περισσότερο τις αντιστάσεις του ανοσοποιητικού συστήματος του ευρώ.

Πηγή: protagon.gr