Παρασκευή 21 Οκτωβρίου 2011

Δεν υπήρξε ποτέ σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας

            του Πάνου Παναγιώτου



Στη μαύρη επέτειο των δύο ετών από την έναρξη της 'ελληνικής κρίσης' τα στοιχεία για την οικονομία της Ελλάδας είναι τόσο δραματικά χειρότερα απ' ότι πριν την κρίση που μπορεί κανείς να κάνει λόγο για δύο εντελώς διαφορετικές χώρες.

Με βάση τα όσα μέχρι σήμερα έχουν γίνει γνωστά από τα ελληνικά και τα διεθνή ΜΜΕ, τον Οκτώβριο του 2009 η Ελλάδα αποφάσιζε, ήδη, την προσφυγή της στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ώστε να προετοιμαστεί ένα σχέδιο 'διάσωσης' της. Λίγους μήνες αργότερα το σχέδιο 'διάσωσης' είχε καταρτιστεί και η Ελλάδα υπέγραψε το Μνημόνιο με την Τρόικα το οποίο θα έλυνε τα δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας και θα άνοιγε το δρόμο της ανάπτυξης εντός δύο με τριών ετών. Σήμερα, γνωρίζουμε πως η Ελλάδα όχι μόνο δε σώθηκε αλλά βούλιαξε σε μία βαθιά ύφεση, ενώ υπέστη δραματική χρηματοπιστωτική, χρηματιστηριακή, τραπεζική και κοινωνική βλάβη. 
Αποτελεί, ωστόσο, αυτό μία έκπληξη; Καταρτίστηκε πράγματι ένα σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας το οποίο απλά δεν εφαρμόστηκε σωστά και έτσι δεν πέτυχε; Η απάντηση την οποία θα δούμε αναλυτικά παρακάτω είναι, μάλλον, αρνητική. Μία σειρά στοιχείων δείχνουν πως στην πραγματικότητα μπορεί να υπήρξε οτιδήποτε άλλο πέρα από ένα σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας.

Πριν προχωρήσουμε, όμως, σε αυτό και προκειμένου να γίνει κατανοητό το μέγεθος της βλάβης που έχει συντελεστεί στη χώρα στα δύο τελευταία χρόνια, αρκεί να εξετάσουμε το χτες και το σήμερα όσον αφορά στη χρηματοπιστωτική, τη χρηματιστηριακή, την οικονομική, την τραπεζική και την κοινωνική κατάσταση στην Ελλάδα αλλά και τις εξελίξεις στο χρέος και το δημοσιονομικό έλλειμμα.

Χρηματοπιστωτικός Τομέας
Η βλάβη που έχει υποστεί η χώρα στο χρηματοπιστωτικό τομέα είναι ανεπανόρθωτη και η αποχή της από τις αγορές κεφαλαίων για την άντληση δανείων είναι σχεδόν δεδομένη για πολλά χρόνια. Έτσι: 
·  Τον Οκτώβριο του 2009 η Ελλάδα δανειζόταν με 4,5% σε ορίζοντα δεκαετίας ενώ σήμερα το επιτόκιο 10ετίας ανέρχεται στο 24% (πλέον η χώρα δανείζεται με 4,86% σε ορίζοντα εξαμήνου, περισσότερο απ' ότι για δέκα χρόνια το 2009)
·  Τον Οκτώβριο του 2009 η Ελλάδα δανειζόταν με 1,28% σε ορίζοντα διετίας και τώρα το επιτόκιο διετίας ανέρχεται στο 76,6%
·  Τα CDS 5 ετών για την Ελλάδα βρισκόταν στις 120 μονάδες βάσεις τον Οκτώβριο του 2009 και έχουν ξεπεράσει τις 6000 μονάδες βάσης σήμερα.
·  Οι πιθανότητες πτώχευσης της Ελλάδας με βάση τα CDS ήταν σχεδόν ανύπαρκτες τον Οκτώβριο του 2009 ενώ αποτιμώνται στο 99,9% σήμερα.
·  Τον Οκτώβριο του 2009 η Ελλάδα βρισκόταν στη κατηγορία Α ως προς την βαθμολογία των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης ενώ δύο χρόνια αργότερα έχει βρεθεί στην κατηγορία C με την απειλή να περάσει στην D (πτώχευση).
·  Τον Οκτώβριο του 2009 τα ελληνικά ομόλογα θεωρούνταν ασφαλή και βρισκόταν στα χαρτοφυλάκια των μεγαλύτερων διεθνών τραπεζών και επενδυτικών εταιριών. Σήμερα τα ελληνικά ομόλογα είναι τα πιο τοξικά διεθνώς και οι διεθνείς επενδυτές κάνουν τα πάντα για να απαλλάξουν τα χαρτοφυλάκια τους από αυτά.
·  Οι υποσχέσεις και οι προβλέψεις πολιτικών και Τρόικας πως η χώρα θα επέστρεφε σύντομα στις αγορές αν προσέφευγε στο ΔΝΤ και το μηχανισμό στήριξης, αν λάμβανε μέτρα για το έλλειμμα, αν ψήφιζε το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα κλπ δεν υποστηρίζονταν ούτε τότε ούτε και τώρα από κανένα στοιχείο με βάση τις προηγούμενες κρίσεις (τραπεζικές, οικονομικές, νομισματικές, χρηματοπιστωτικές, οικονομικές και χρέους) και ήταν στην καλύτερη περίπτωση απόλυτα άστοχες εξ αρχής.

Χρηματιστηριακός Τομέας
Η ζημία που έχει υποστεί η χώρα στο χρηματιστηριακό τομέα κάνει το κραχ του 1929 να μοιάζει με πρόσκαιρη πτώση.
·  Το ελληνικό χρηματιστήριο υπέστη συντριβή χάνοντας από τον Οκτώβριο του 2009 το 75% της κεφαλαιοποίησης του (περισσότερα από 110 δις δολάρια).
·  Οι ελληνικές εισηγμένες εταιρίες συρρικνώθηκαν σε πρωτοφανή βαθμό ως προς το χρηματιστηριακό τους μέγεθος και τη χρηματιστηριακή τους αξία.
·  Εκατοντάδες χιλιάδες μικροεπενδυτές δέχτηκαν το τελειωτικό χτύπημα στα χαρτοφυλάκια τους βλέποντας τις επενδύσεις τους να εξαερώνονται.
·  Το ελληνικό χρηματιστήριο καταγράφει τις μεγαλύτερες ετήσιες απώλειες μεταξύ των 82 μεγαλύτερων χρηματιστηρίων του κόσμου για δεύτερη διαδοχική χρονιά όταν μέχρι τον Οκτώβριο του 2009 βρισκόταν στο τοπ 10 των χρηματιστηρίων με τη μεγαλύτερη απόδοση.
·  Η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά ήταν το 2009 αναπτυγμένη ενώ σήμερα θεωρείται πλέον αναδυόμενη.
·  Οι διεθνείς επενδυτές τον Οκτώβριο του 2009 εμπιστεύονταν το ελληνικό χρηματιστήριο ενώ σήμερα το αποφεύγουν πάση θυσία.
Οι Έλληνες πολιτικοί όχι μόνο δεν προστάτευσαν το ελληνικό χρηματιστήριο, τις εισηγμένες σε αυτό εταιρίες και τους επενδυτές αλλά υποσχόμενοι πως η προσφυγή στο ΔΝΤ θα έλυνε την κρίση, θα προστάτευσε τις τράπεζες και θα προκαλούσε μεγάλη βελτίωση στην οικονομία σε σύντομο χρονικό διάστημα παρέσυραν τις εταιρίες και τους επενδυτές και τους εμπόδισαν να προετοιμαστούν για τη συντριβή που ερχόταν. Όχι μόνο αυτό αλλά έδωσαν όλο το χρόνο στις τράπεζες και τις εταιρίες του εξωτερικού να ξεπουλήσουν τις μετοχές τους με εταιρίες όπως η BlackRock που σήμερα έχει προσκληθεί να ελέγξει το ελληνικό τραπεζικό σύστημα να εμφανίζονται με γιγαντιαία συρρίκνωση ως προς τις θέσεις που είχαν στο ελληνικό χρηματιστήριο πριν και μετά το 2010.

Οικονομία
Όσον αφορά στην οικονομία τα στοιχεία για τη βλάβη που έχει συντελεστεί μόλις σε δύο χρόνια είναι αποκαρδιωτικά.
·  Η ανεργία απογειώθηκε από σχεδόν 9% τον Οκτώβριο του 2009 σε πάνω από 16% σήμερα. Οι άνεργοι αυξήθηκαν περίπου κατά 400 με 500 χιλιάδες. Η Ελλάδα μπήκε στο τοπ 10 των χωρών με τη μεγαλύτερη ανεργία στον κόσμο (μεταξύ των 50 πιο αναπτυγμένων κρατών) ξεπερνώντας χώρες όπως η Ινδία, η Τανζανία, η Βουλγαρία, η Αίγυπτος, η Κολομβία κλπ και προσεγγίζοντας τα επίπεδα ανεργίας της Νιγηρίας (19,70%)
·  Η συρρίκνωση στο ΑΕΠ της χώρας είναι η μεγαλύτερη από το 1975 και μία από τις μεγαλύτερες στην ιστορία σε καιρό ειρήνης. Αν η συνολική μείωση του ΑΕΠ μέχρι τη στιγμή που θα αρχίσει η ανάπτυξη υπολογιστεί στο 10% (κατά πάσα πιθανότητα πολύ περισσότερο) και αν η Ελλάδα αρχίσει να αναπτύσσεται με 2% σταθερά αμέσως μετά την ύφεση, τότε θα χρειαστούν περίπου 5 χρόνια από το τέλος της ύφεσης για να πλησιάσει το ΑΕΠ του 2008 και στο μεσοδιάστημα θα έχουν χαθεί τουλάχιστον 60 δις ευρώ μόνο από τη μείωση του ΑΕΠ.
·  Ο δείκτης επιχειρηματικής εμπιστοσύνης κατέρρευσε.
·  Το ίδιο και ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης.
·  Ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής προσέγγισε τα επίπεδα μετά τη διεθνή κρίση του 2008.
·  Οι δείκτες για τον οικονομικό πόνο τοποθετούν την Ελλάδα μεταξύ των φτωχότερων κρατών της Ευρώπης με το 85% να δηλώνουν πως βρίσκονται σε δεινή ή άσχημη οικονομική κατάσταση (έρευνα Gallup 25/09/11).
Οι πολιτικοί υποσχέθηκαν καλύτερες οικονομικές συνθήκες και ανάπτυξη από το 2011 για να έρθει στην πραγματικότητα η μεγαλύτερη ύφεση διεθνώς μεταξύ των 50 πιο αναπτυγμένων κρατών.

Τραπεζικός κλάδος
Όσον αφορά στον ελληνικό τραπεζικό κλάδο, τον Οκτώβριο του 2009 εξακολουθούσε να είναι ο ισχυρότερος των Βαλκανίων και ένας από τους πιο ανθεκτικούς στη διεθνή τραπεζική κρίση και στην κατάρρευση της Lehman Brothers. Οι ελληνικές τράπεζες είχαν πρόσβαση στις αγορές κεφαλαίων, κάλυπταν πλήρως τις δανειακές τους ανάγκες, είχαν σημαντική κεφαλαιακή επάρκεια και απολάμβαναν μεγάλες εισροές κεφαλαίων. Οι μετοχές των ελληνικών τραπεζών στο χρηματιστήριο είχαν ανακάμψει εντυπωσιακά από τα χαμηλά του 2009, η χρηματιστηριακή κεφαλαιοποίηση των τραπεζών είχε αυξηθεί κατά πολύ, οι ελληνικές τράπεζες βρισκόταν στα μεγαλύτερα διεθνή χαρτοφυλάκια.

Σήμερα η εικόνα του ελληνικού τραπεζικού κλάδου είναι δραματική.
·  Οι ελληνικές τράπεζες εξαρτώνται για τη χρηματοδότηση τους από την ΕΚΤ και από τις εγγυήσεις του ελληνικού κράτους.
·  Η χρηματιστηριακή τους αξία έχει σχεδόν εκμηδενιστεί.
·  Αντιμετωπίζουν την πιθανότητα δραματικών απωλειών από ένα κούρεμα της τάξης του 50% στα ελληνικά ομόλογα που κατέχουν.
·  Έχουν δει τα επίπεδα των καταθέσεων σε αυτές να βουλιάζουν με την εκροή κεφαλαίων προς το εξωτερικό να είναι η μεγαλύτερη που καταγράφηκε στα τελευταία 40 χρόνια.
·  Η τεράστια ύφεση, η ανεργία, η αύξηση των ιδιωτικών πτωχεύσεων, η τραγική εικόνα της ελληνικής αγοράς κατοικίας και μία σειρά άλλων προβλημάτων κάνουν αυξάνουν θεαματικά τις επισφάλειες των τραπεζών και σε συνδυασμό με όλα τα παραπάνω δημιουργούν μία εικόνα δραματική.
 
Κοινωνία
Όσον αφορά στην κοινωνική βλάβη θα σταθώ στην ψυχολογία των πολιτών και στα ποσοστά απαισιοδοξίαςπου σήμερα βρίσκονται κοντά στα υψηλότερα επίπεδα διεθνώς, καθώς οι Έλληνες περιμένουν πως η οικονομική τους κατάσταση θα είναι δραματικά χειρότερη σε πέντε χρόνια απ' ότι σήμερα (στοιχεία Gallup). Προηγούμενες μελέτες που έδειξαν αντίστοιχη μείωση στην εκτίμηση για την ποιότητα ζωής άλλων πληθυσμών, καταγράφηκαν σε χώρες όπου τελικά έλαβαν χώρα εξεγέρσεις, “υποδεικνύοντας ότι τέτοιες εκτιμήσεις αποτελούν ένα σημάδι που δεν πρέπει να αγνοηθεί” όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η μελέτη της Gallup η οποία καταλήγει πως “οι Έλληνες πολιτικοί ηγέτες πρέπει να εργαστούν ώστε να ενισχύσουν την αισιοδοξία και την εμπιστοσύνη των πολιτών για να αποφύγουν ακόμη πιο σοβαρά προβλήματα.”
Χρέος
Όσον αφορά στο χρέος, μέχρι τον Οκτώβριο του 2009 δεν υπήρχε καμία έκθεση από οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης, διεθνείς τράπεζες, διεθνή οικονομικά ινστιτούτα, πανεπιστήμια, διεθνείς οργανισμούς όπως το ΔΝΤ, την Παγκόσμια Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Ένωση ή οποιαδήποτε άλλο ειδικό όργανο που να υποστήριζε πως το ελληνικό χρέος δεν ήταν βιώσιμο. Σήμερα, το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει αυξηθεί με τρομακτικούς ρυθμούς και δεν υπάρχει καμία έκθεση που να θεωρεί το ελληνικό χρέος βιώσιμο χωρίς αναδιάρθρωση. Επιπλέον, οι πολιτικοί υποσχέθηκαν από την πρώτη στιγμή πως η προσφυγή στο ΔΝΤ θα έλυνε το οποιοδήποτε πρόβλημα είχε προκύψει με τη διαχείριση του ελληνικού χρέους θέτοντας ως στόχο το 2012. Σήμερα, οι στόχοι αυτοί μεταφέρθηκαν τόσο μακριά στο μέλλον που δεν αποκλείεται οι περισσότεροι από τους πολιτικούς που συμμετέχουν στις σημερινές αποφάσεις να μη ζουν για να διαπιστώσουν αν τα 30ετή ή 40ετή πλάνα τους θα στεφθούν τελικά με επιτυχία.

Έλλειμμα
Όσον αφορά στο δημοσιονομικό έλλειμμα η μείωση που πέτυχε η Ελλάδα είναι πράγματι εντυπωσιακή, 'κολοσσιαία' όπως της χαρακτήρισε η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ. Κολοσσιαίο, ωστόσο, ήταν και το τίμημα που έπρεπε να πληρώσει η χώρα προκειμένου να πετύχει αυτή τη μείωση και αν κάποιος βάλει στη ζυγαριά τα οφέλη και τις ζημίες θα δυσκολευτεί πολύ να μη θεωρήσει παράλογη την πολιτική η Τρόικα ζήτησε από την Ελλάδα να ακολουθήσει.
Φτάνουμε, λοιπόν, στο ερώτημα που θέσαμε στην αρχή: Υπήρξε ποτέ σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας το οποίο απλά δεν εφαρμόστηκε σωστά και έτσι δεν πέτυχε; Θα προσπαθήσω να δώσω την απάντηση όπως αρμόζει, δηλαδή όχι με στοιχεία από το σήμερα αλλά με αυτά που παρουσιάστηκαν στο παρελθόν λίγο πριν και λίγο μετά την υπογραφή του Μνημονίου και όπου είχε γίνει με σαφήνεια η διαπίστωση πως σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας δεν καταρτίστηκε ποτέ αλλά αντίθετα δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για μία οικονομική καταστροφή.
Σε ανάλυση που δημοσιεύτηκε λίγες ημέρες πριν την υπογραφή του Μνημονίου, με τίτλο “Το ελληνικό κυνήγι παγκόσμιου δημοσιονομικού ρεκόρ” (όλα τα άρθρα που αναφέρονται περιλαμβάνονται στο βιβλίο 'Υπόθεση Ελληνική Κρίση – Περίεργες Συμπτώσεις” εκδόσεις Λιβάνη) είχα παραθέσει στοιχεία από παλαιότερες εκθέσεις του ΔΝΤ που έδειχναν πως οι στόχοι που επρόκειτο να θέσει το Μνημόνιο ήταν, ουσιαστικά, αδύνατο να επιτευχθούν αλλά και πως ακόμη και αν η Ελλάδα κατάφερνε να τους κατακτήσει δε θα έλυνε τα προβλήματα που υποτίθεται πως προσπαθούσε να αντιμετωπίσει.
Σε επόμενο άρθρο που δημοσιεύτηκε μετά την υπογραφή του Μνημονίου με τίτλο ‘Το κρυφό διαπραγματευτικό χαρτί της Ελλάδας για το χρέος της' είχα παρουσιάσει, μεταξύ άλλων, στοιχεία από έρευνες δύο αμερικανικών πανεπιστημίων (το ένα από τα δύο ήταν το Harvard) και μίας αμερικανικής νομικής εταιρίας, που συνδυαστικά κατέληγαν στο εξής διπλό συμπέρασμα: 
Το 90% του ελληνικού χρέους διέπεται από το ελληνικό δίκαιο και είναι ελεύθερο από εμπράγματες ασφάλειες (υποθήκη στη δημόσια περιουσία), γεγονός που αποτελεί ένα μοναδικό διαπραγματευτικό όπλο για την Ελλάδα, αν θελήσει να το χρησιμοποιήσει, καθώς της επιτρέπει να κάνει ό,τι και άλλες χώρες στο παρελθόν που βρέθηκαν στη θέση της, δηλαδή να τροποποιήσει, μονομερώς, το δίκαιο που διέπει τις συμβάσεις αυτές και να μετατοπίσει χρονικά την αποπληρωμή του χρέους της για μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς να μπορούν οι δανειστές της να κάνουν οτιδήποτε για να την εμποδίσουν, γνωρίζοντας πως σε περίπτωση δικαστικής διαμάχης, τα αγγλικά και τα αμερικανικά δικαστήρια θα τη δικαιώσουν κατά 99,99%.” 
Σε εκείνο το άρθρο ανέφερα, επιπλέον, τα εξής: “Έτσι, η καλύτερη λύση για την Ελλάδα θα ήταν να χρησιμοποιήσει αυτή τη δυνατότητα της ως διαπραγματευτικό χαρτί και να υποβάλλει μία πρόταση για εθελοντική ανταλλαγή παλιού χρέους με νέο, ώστε από τη μία να αποπληρώσει εις ολόκληρο το χρέος της αποκαθιστώντας πλήρως τη φήμη της και από την άλλη να έχει το χρονικό περιθώριο να το πράξει αυτό χωρίς να εξαντληθεί ψυχολογικά και οικονομικά ο ελληνικός λαός και χωρίς να βλαφτεί ζωτικά η οικονομία της.” 
Η συγκεκριμένη ανάλυση κατέληγε στο συμπέρασμα πως “ενώ πριν τη συμφωνία για το πακέτο στήριξης η Ελλάδα είχε στα ‘χέρια’ της ένα χρέος διεπόμενο από το ελληνικό δίκαιο και ελεύθερο εμπράγματων ασφαλειών,μετά τη συμφωνία και αφού αυτή εφαρμοστεί στην πράξη, η χώρα θα καταλήξει με ένα χρέος διεπόμενο από το αγγλικό δίκαιο και με εμπράγματη ασφάλεια στη δημόσια περιουσία. Με άλλα λόγια η συμφωνία στήριξης λειτουργεί ως ένας μετατροπέας, μία ‘χρεομηχανή”, που από τη μία πλευρά μπαίνει χρέος με ευνοϊκές συνθήκες για την Ελλάδα και από την άλλη βγαίνει χρέος με ευνοϊκές συνθήκες για τους δανειστές της Ελλάδας.”
Το τρίτο, τελευταίο και πιο αποκαλυπτικό άρθρο από το παρελθόν στο οποίο θα αναφερθώ εδώ ως υποστηρικτικό του ότι δεν υπήρξε ποτέ σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας, τιτλοφορήθηκε “Σχέδιο ΕΕ – ΔΝΤ για την προστασία τραπεζών & δανειστών με θύμα την Ελλάδα” και σε αυτό είχα παρουσιάσει έκθεση τουΚέντρου Οικονομικών και Πολιτικών Ερευνών της Ουάσιγκτον (CERP- cerp.net) που είχε δημοσιευτεί τονΙούλιο του 2010 (στην συμβουλευτική ομάδα του CERP συμπεριλαμβάνονται οι βραβευμένοι με Νόμπελ Οικονομίας Robert Solow και Joseph Stiglitz και άλλοι εξέχοντες οικονομολόγοι) και όπου αναφερόταν 
Στην έκθεση αυτή του CERP αναφερόταν τα εξής: “Η άποψη που επικρατεί στους πολιτικούς κύκλους είναι ότι το πακέτο στήριξης, παρόλο που προϋποθέτει πολύ σκληρά δημοσιονομικά μέτρα, τελικά θα σώσει την Ελλάδα και την οικονομία της από τους διεθνείς κερδοσκόπους. Στην πραγματικότητα, όμως, τρία χρόνια από σήμερα η Ελλάδα θα αντιμετωπίζει ένα ακόμη μεγαλύτερο από το σημερινό της χρέος. Στο μεταξύ, θα έχουν θυσιαστεί δουλειές και οικονομική ανάπτυξη. 
Το μόνο πράγμα που αυτό το πακέτο στήριξης πραγματικά πετυχαίνει είναι μία μεγάλη αλλαγή στην ιδιοκτησία του χρέους. Με το ελληνικό κρατικό χρέος να μεταφέρεται από τους ισολογισμούς των τραπεζών σε αυτούς των ευρωπαϊκών κρατών (και της ΕΚΤ), ο πραγματικός στόχος ολόκληρης αυτής της επιχείρησης είναινα σωθούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες με το να απαλλαχτούν από την ιδιοκτησία χρέους το οποίο κινδυνεύει να μην αποπληρωθεί σε περίπτωση μίας ενδεχόμενης πτώχευσης της Ελλάδας.”
Η έρευνα του CERP κατέληγε ως εξής:
Ποιος είναι ο πραγματικός στόχος της Ελληνικής Διάσωσης: Αλλαγή ιδιοκτησίας του Ελληνικού χρέους ώστε να Σωθούν οι Ευρωπαϊκές Τράπεζες και οι Πιστωτές της Ελλάδας. Τόσο το ΔΝΤ όσο και η ΕΕ είναι σίγουρο ότι έχουν πραγματοποιήσει τους υπολογισμούς που κάναμε σε αυτήν την έρευνα και αναγνωρίζουν ότι είναι απίθανο το πακέτο σωτηρίας τους να αφήσει την Ελλάδα σε ένα σταθερό οικονομικό δρόμο. Υπό αυτήν την έννοια το πακέτο δε βαδίζει στα πλαίσια ενός τυπικού προγράμματος του ΔΝΤ το οποίο υποτίθεται ότι πρέπει να είναι δημοσιονομικά αξιόπιστο και έτσι να αποκαταστήσει την πρόσβαση της χώρας στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Στην περίπτωση της Ελλάδα το ΔΝΤ και η ΕΕ γνωρίζουν πως το πρόγραμμα τους, παρά τα σκληρά μέτρα, δε θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των αγορών στην Ελλάδα. Αυτό ίσως εξηγεί την αύξηση του από τα 40 δις στα 110 στην τελική του έκδοση, ώστε η Ελλάδα να παραμείνει εκτός αγορών για τα επόμενα δύο με τρία χρόνια.
Αυτό εγείρει το καίριο ζήτημα που πηγάζει από το αποκαλούμενο πακέτο σωτηρίας: αν η εμπιστοσύνη των χρηματοπιστωτικών αγορών στην Ελλάδα δεν αποκατασταθεί και την ίδια ώρα η ελληνική οικονομία ωθείται στην ύφεση, σε διψήφια ανεργία και αύξηση της φτώχειας, ποιο είναι το νόημα του; Ποιος ή τί ακριβώς σώζεται;
Τελικά, ο σκοπός του πακέτου είναι να αποπληρωθούν τράπεζες και επενδυτικά σχήματα που έχουν στα χέρια τους ελληνικό χρέος. Οι τράπεζες, οι ασφαλιστικές και τα συνταξιοδοτικά ταμεία είναι οι πραγματικοί αποδέκτες του πακέτου στήριξης και όχι η Ελλάδα.
Και η υπάρχει μία ευρωπαϊκή διάσταση σε όλο αυτό το θέμα καθώς το 80% του ελληνικού κρατικού χρέους δεν επιβαρύνει το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα αλλά τους ισολογισμούς Γερμανικών, Γαλλικών και Βρετανικών τραπεζών. Η Ευρώπη και το ΔΝΤ δεν παρέχουν φρέσκια ρευστότητα στην Ελλάδα αλλά, πάνω από όλα, δημιουργούν μία ασπίδα προστασίας του ευρωπαϊκού χρηματιστηριακού συστήματος από τα 200 δις απωλειών που μπορούν να προκύψουν από το ενδεχόμενο μίας ελληνικής πτώχευσης. Περιέργως, περίπου το 25% του ελληνικού χρέους βρίσκεται στο Βρετανικό (και το Ιρλανδικό) χρηματιστηριακό σύστημα.”
Ολοκληρώνω την επιχειρηματολογία μου πως δεν υπήρξε ποτέ σχέδιο διάσωσης της Ελλάδας με την τελευταία φράση της συγκεκριμένης έκθεσης του CERP από τον Ιούλιο του 2010: “Οι προφανείς ευνοημένοι του πακέτου που παρέχεται από τα κράτη της Ευρωζώνης δεν είναι οι Έλληνες εργαζόμενοι και οι πολίτες που θα υποφέρουν από τις σκληρές περικοπές και από την ύφεση αλλά τα χρηματιστηριακά κέντρα όπως το City του Λονδίνου.”

*Ο Πάνος Παναγιώτου, Χρηματιστηριακός Τεχνικός Αναλυτής
Πηγή: XrimaNews.gr, GSTA Ltd

Πέμπτη 13 Οκτωβρίου 2011

Τι παίζει;


του Γιάννη Βαρουφάκη  (Αναπληρωτή Καθηγητή στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ)


Αυτές τις μέρες αναγκάζομαι να ανατρέξω στην παλιά μου τέχνη (την Θεωρία Παιγνίων) για να καταλάβω τι γίνεται. Όχι βέβαια ότι υπάρχει κάποια θεωρία μαγική που θα μας δώσει τις απαντήσεις. Κανένα μαθηματικό θεώρημα δεν μπορεί να εξηγήσει γιατί η τρόικα έβαλε ως όρο για την εκταμίευση της επόμενης δόσης την μείωση των ελάχιστων (ήδη τρισάθλιων) μισθών του ιδιωτικού τομέα. Εκεί όμως που μπορεί να βοηθήσει η παλιά μου τέχνη είναι στο να ξαναδούμε την ισχύουσα κατάσταση πιο καθαρά, τοποθετώντας τα διάφορα πιόνια-παίκτες στην σκακιέρα των εξελίξεων, μελετώντας την θέση του καθενός, τον σκοπό και τους περιορισμούς του, με την ελπίδα ότι, παρατηρώντας τα έτσι διατεταγμένα, θα καταλάβουμε καλύτερα τι συμβαίνει.
Κάτι τέτοιο θα προσπαθήσω επιλέγοντας τρία τέτοια πιόνια-παίκτες η μελέτη των οποίων μπορεί να βοηθήσει να δούμε λίγο πιο καθαρά "τι παίζεται": (1) Τις ευρωπαϊκές τράπεζες (τις γαλλο-γερμανικές ιδίως), (2) την Γερμανική Κυβέρνηση, και (3) τις ΑΜΠ χώρες (δηλαδή, τις Ακόμα Μη Πτωχευμένων), π.χ. Ιταλία, Ισπανία, Βέλγιο. Ας δούμε το κάθε πιόνι-παίκτη ξεχωριστά, εστιάζοντας στους στόχους και στους περιορισμούς του.
ΤΡΑΠΕΖΕΣ: Οι τραπεζίτες γνωρίζουν καλύτερα από όλους ότι οι τράπεζές τους είναι πτωχευμένες. Το γνωρίζουν καιρό τώρα, κι ας μην το ομολογούν δημοσίως, ελπίζοντας ότι η ΕΚΤ, σε συνδυασμό με τις εθνικές κυβερνήσεις (που συγκροτούνται από πολιτικούς που με δυσκολία θα διακινδυνεύσουν την προνομιακή τους σχέση με τους εν λόγω τραπεζίτες), θα συνεχίσουν να κρατούν τις τράπεζές τους εν ζωή και εκείνους... τραπεζίτες. Βλέπετε, αντίθετα με τους υπόλοιπους επιχειρηματίες, οι οποίοι ζούνε υπό την απειλή της πτώχευσης, οι τραπεζίτες φοβούνται κάτι άλλο. Έχοντας δεδομένο το παράδοξο η πτώχευση των τραπεζών τους να τους βοηθά στο να ιδιοποιούνται τα πλεονάσματα που παράγουν άλλοι, οι καλοί τραπεζίτες δεν την φοβούνται την πτώχευση. Αυτό που τρέμουν είναι την υποχρεωτική επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δηλαδή, τρέμουν μπας και επαναληφθεί στην Ευρώπη αυτό που έγινε στις ΗΠΑ με το TARP (trouble assets relief program), όπου το κράτος ανάγκασε με συνοπτικές διαδικασίες τις τράπεζες να δεχθούν κρατικά κεφάλαια λαμβάνοντας το ίδιο σε αντάλλαγμα μετοχές αντίστοιχης αξίας (τις οποίες, αφού οι τράπεζες εκκαθαρίστηκαν, το κράτος πούλησε στον ιδιωτικό τομέα, με κέρδος μάλιστα). Ο λόγος που τρέμουν μια τέτοια υποχρεωτική επανακεφαλαιοποίηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από το EFSF, είναι ότι εκεί δεν θα τους παίρνει να απαιτούν και την πίτα ολάκαιρη (να παραμείνουν κυρίαρχοι των Διοικητικών Συμβουλίων των τραπεζών) και τον σκύλο χορτάτο (να λάβουν τα κεφάλαια που τόσο ανάγκη έχουν οι τράπεζές τους).
ΑΜΠ ΧΩΡΕΣ: Με τις κυβερνήσεις τους στα πρόθυρα του νευρικού κλονισμού, οι πολιτικοί των Ακόμα Μη Πτωχευμένων χωρών αυτών (με προεξάρχουσα την Ιταλία) παραμένουν στην άκρη, δεν τολμούν να πουν κιχ είτε εντός είτε εκτός των χωρών τους (φοβούμενοι ότι μια άστοχη λέξη θα φέρει την καταστροφή), και απλά ελπίζουν, μάταια μάλλον, σε μια γενναία στροφή της Γερμανίας που ίσως σταματήσει το μαρτύριο της σταγόνας και διαλύσει τα μαύρα σύννεφα που μαζεύονται απειλητικά πάνω από τις πρωτεύουσές τους. Με τις αγορές ομολόγων να αντιμετωπίζουν τις χώρες αυτές ως τους νέους παρίες, η Ιταλία, η Ισπανία, το Βέλγιο, ακόμα και η ίδια η Γαλλία, πιάνουν τον εαυτό τους να είναι κρατούμενοι, φυλακισμένοι στο χρυσό κλουβί της ευρωζώνης. Νιώθουν ότι είναι καταδικασμένοι ό,τι και να κάνουν. Αν δεν εφαρμόσουν ανελέητη λιτότητα, οι "αγορές", και μαζί τους η ΕΚΤ, θα τους εγκαλέσουν (με τρόπο βίαιο και βάναυσο) οδηγώντας τα spreads τους στα ύψη. Αν πάλι καταπιούν το δηλητήριο της λιτότητας στις τεράστιες ποσότητες που απαιτούν οι "αγορές" και η ΕΚΤ, τότε η ύφεση θα χειροτερέψει με αποτέλεσμα οι ίδιες οι "αγορές" να... στείλουν τα spreads τους στα ύψη. Είναι να μην βρίσκονται σε αποπληξία; Η μόνη τους λοιπόν ελπίδα είναι ένα κούρεμα του βουνού χρέους που αντιμετωπίζουν (πάνω από €3 τρις οι τρεις αυτές μόνο χώρες) - αν μη τι άλλο μια σημαντική μείωση των τόκων που θα πρέπει να καταβληθούν την επόμενη δεκαετία.
ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ: Το κύριο μέλημα του Βερολίνου είναι να διαχειριστεί την Κρίση με τις ελάχιστες δυνατές παραχωρήσεις όσον αφορά αυτό που κάποτε ονομάζαμε πολιτική και θεσμική ολοκλήρωση. Η Γερμανία απεύχεται οποιαδήποτε μορφή ολοκλήρωσης απειλεί την Αρχή των Απολύτως Διαχωριζόμενων Χρεών (ΑΑΔΧ, δικός μου... όρος ) - δηλαδή, της ιδέας ότι το κάθε ευρώ χρέους πρέπει να ανήκει σε μία μόνο χώρα. Πέρασαν δεκαοκτώ μήνες στην διάρκεια των οποίων η Γερμανική ηγεσία πάλεψε με νύχια και με δόντια να πείσει τον εαυτό της ότι η Κρίση δεν είναι συστημική αλλά από εκείνες που μπορούν να καταπολεμηθούν με περισσότερα δάνεια και μεγαλύτερη πειθαρχία. Τώρα όμως, μετά την κατάρρευση του διατραπεζικού συστήματος (το οποίο έσπρωξε την Βελγο-Γαλλική τράπεζα Dexia στον γκρεμό), η κα Μέρκελ φαίνεται να έχει αποδεχθεί ότι, τουλάχιστον όσον αφορά τον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα, η Κρίση έχει πάρει διαστάσεις συστημικές (μέχρι και στον κ. Trichet επέτρεψε να πει κάτι τέτοιο χτες). Κατάλαβε φαίνεται αυτό που λέμε εδώ και ενάμιση χρόνο (και εδώ στο protagon.gr) ότι το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση από εκείνη στην οποία βρέθηκε η Wall Street τον Σεπτέμβριο του 2008. [Κι αν δεν με πιστεύετε, ακούστε αυτό: Το παθητικό των 'ευρωζωνικών' τραπεζών σήμερα ανέρχεται στο 300% του ΑΕΠ της ευρωζώνης. Το 2008 παθητικό των Αμερικανικών τραπεζών δεν ξεπερνούσε το 200% του ΑΕΠ των ΗΠΑ.] Κατάλαβε λοιπόν, επί τέλους, η Γερμανίδα Καγκελάριος, και ο υπουργός της επί των οικονομικών, ότι το πράγμα δεν πάει άλλο: Οι τράπεζες θα πρέπει να επανακεφαλαιοποιηθούν από κάποιο 'ταμείο' που να έχει στην διάθεσή του τουλάχιστον €1 τρις. Ακόμα, βέβαια, δεν έχουν κατανοήσει ότι αυτή η επανακεφαλαιοποίηση δεν μπορεί να γίνει από τις κυβερνήσεις αλλά από έναν πανευρωπαϊκό οργανισμό με εποπτικές και πειθαρχικές εξουσίες αλλά (που θα πάει;) αργά ή γρήγορα (μάλλον αργά) θα το καταλάβουν κι αυτό. Πέραν όλων αυτών των λεπτομερειών (που μόνο λεπτομέρειες δεν είναι), η Γερμανική κυβέρνηση κολλάει σε δύο πράγματα: (Α) Αρνείται να ενισχύσει τις τράπεζες (ιδίως τις Γαλλικές) δύο φορές ταυτόχρονα. Αν είναι να σταματήσει να δίνει χρήματα στο ελληνικό κράτος ώστε αυτό να αποπληρώνει τις τράπεζες, και αντ' αυτού να 'χώσει' ένα τρισεκατομμύριο στις τράπεζες απ' ευθείας, της πέφτει λίγο βαρύ να συνεχίσει παράλληλα να δίνει και στην Ελλάδα ώστε η Ελλάδα να δίνει κι άλλο ζεστό χρήμα στις ίδιες τράπεζες. Άρα, η επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα συνυφανθεί με ένα ελληνικό default - ελληνιστί πείτε το πτώχευση, κούρεμα, αναδιάρθρωση κ.ο.κ. Ή, να το πω διαφορετικά, η πτώχευση/default/κούρεμα του ελληνικού δημοσίου θα αποτελεί το διαπραγματευτικό χαρτί με το οποίο η κα Μέρκελ θα επιβάλει στις τράπεζές της (και της Γαλλίας) την επανακεφαλαιοποίηση. Θα είναι σαν να τους λέει: "Θέλετε παραδάκι; Δεν θα το παίρνετε πλέον από την Ελλάδα (στην οποία το δίνω εγώ). Θα σας το δίνω εγώ απ' ευθείας αλλά με αντάλλαγμα μετοχές σας. Αν σας αρέσει!" (Β) Το δεύτερο σημείο που κάνει την Γερμανία να κωλυσιεργεί (λες και χρειάζεται λόγο...) είναι ο αντίκτυπος που θα έχει ένα κούρεμα του ελληνικού χρέους στην Ιταλία και τις λοιπές ΑΜΠ χώρες. Η κα Μέρκελ φοβάται  ότι αν υπάρξει προηγούμενο διαγραφής μεγάλου μέρους του χρέους μιας χώρας-μέλους της ευρωζώνης, χωρίς να οδηγηθεί αυτή εκτός του ευρώ, τότε θα ανοίξει η όρεξη κι άλλων χωρών-μελών, του κλαμπ των ΑΜΠ (όπως τις ονομάζω), τις οποίες δεν θα τις πείραζε καθόλου να δρομολογήσουν μια, έστω και μερική, διαγραφή του χρέους τους εφόσον η θέση τους εντός της ευρωζώνης (και η αρωγή της ΕΚΤ και του EFSF στις τράπεζές τους) εξασφαλίζεται.
Η ΚΥΟΦΟΡΟΥΜΕΝΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ: Η Γερμανία γνωρίζει ότι οι τράπεζες θα  αντιστέκονται γερά στην ιδέα της επανακεφαλαιοποίησής τους από το EFSF όσο η Ελλάδα τους αποπληρώνει από τα δανεικά τα οποία παίρνει από την τρόικα, ελέω της Γερμανίας. Για να τους επιβάλει την επανακεφαλαιοποίηση, το Βερολίνο θα πρέπει να οδηγήσει την Ελλάδα στην πτώχευση, δηλαδή σε ένα κούρεμα άνω του 60% (το οποίο μπορεί, αρχικά, να αναφερθεί ως 50%, πριν προστεθεί ένα ακόμα 10% ή 20% σε αυτό). Μπροστά στο δίλημμα του λουκέτου (a la Dexia) και της επανακεφαλαιοποίησής, οι τράπεζες (όπως έκαναν και οι Αμερικανικές το 2009) θα το πιουν το πικρό ποτήρι της επανακεφαλαιοποίησης. Την ίδια στιγμή, όμως, έτσι ώστε να αποπέμψουν επικίνδυνες σκέψεις από το μυαλό των κυβερνόντων την Ιταλία και τις υπόλοιπες ΑΜΠ χώρες, η κα Μέρκελ είναι αποφασισμένη να καταστήσει την μία χώρα στην οποία θα επιτραπεί να πτωχεύσει εντός της ευρωζώνης σε πραγματική κόλαση. Υπό αυτό το πρίσμα, οι λόγοι που επιμένουν σε άσκοπα και παράλογα μέτρα, όπως η μείωση των ελάχιστων μισθών στον ιδιωτικό τομέα, δεν έχει τίποτα απολύτως να κάνουν με την ίδια την Ελλάδα, με τις μεταρρυθμίσεις και τις διαρθρωτικές αλλαγές, με τις ανάγκες των αγορών εργασίας και γενικότερα. Ο μόνος στόχος της τρόικα, εδώ που έφτασε το κουβάρι της ευρωπαϊκής Κρίσης, είναι η μετατροπή της Ελλάδας σε κρανίου τόπον. Σε μια εξ ολοκλήρου πτώχευση κράτους και κοινωνίας που, από την μία μεριά, θα ενισχύει την διαπραγματευτική ισχύ της Γερμανικής κυβέρνησης απέναντι στις Γερμανικές τράπεζες και, από την άλλη, σε ένα τεράστιο παράδειγμα προς αποφυγήν για τις ΑΜΠ χώρες, κυρίως την Ιταλία.
ΤΟ ΛΑΘΟΣ: Μια τέτοια στρατηγική θα μπορούσε, όσο βάναυση και να φαντάζει, να πετύχαινε τον στόχο της εάν η Κρίση μας ήταν σχεδόν γραμμική και στατική. Αν ήταν πιθανόν, με πιο απλά λόγια, να αθροιστούν αριθμητικά τα χρέη της Ελλάδας μαζί με τις εν δυνάμει ζημίες των τραπεζών και, κατόπιν, να συγκριθούν με τα χρήματα που είναι διατεθειμένη να δημιουργήσει/επενδύσει η Ευρώπη ώστε να τα "ρίξει" στις τράπεζες διασώζοντάς τες, τότε ίσως η στρατηγική που περιέγραψα να είχε ελπίδες. Δυστυχώς για όλους μας, οι Κρίσεις (με κεφαλαίο 'κ') δεν είναι ούτε σχεδόν γραμμικές ούτε στατικές. Αντίθετα, είναι απίστευτα μη γραμμικές και βιαίως δυναμικές. Η προσπάθεια να απομονωθεί η Κρίση της Ελλάδας από την Κρίση του ευρώ απέτυχε τον Μάιο του 2010 (τότε που μας 'διέσωσαν' και δημιούργησαν το τοξικό EFSF) και θα αποτύχει και πάλι τώρα. Ο λόγος; Όπως τότε έτσι και τώρα η Κρίση είναι μη γραμμική και δυναμική και, για αυτό, είναι αδύνατον να την σταματήσουν πετώντας στο πρόβλημα δάνεια, κουρεύοντας χρέη και βάζοντας τους Γερμανούς φορολογούμενους να στηρίζουν ένα σύστημα που έσπασε μια και καλή το 2008. Τίποτα από αυτά που ακούω να λένε οι Βορειοευρωπαίοι ηγέτες δεν με αφήνουν να αισιοδοξώ ότι κατάλαβαν πως το πρόβλημα δεν είναι το μέγεθος του EFSF αλλά η δόμησή του στην βάση της ΑΑΔΧ (Αρχή των Απολύτως Διαχωριζόμενων Χρεών). Το να χρησιμοποιήσουν χρηματοπιστωτικά τερτίπια για να "πουσάρουν" το EFSF (χρησιμοποιώντας τυπωμένο χρήμα της ΕΚΤ ως μέσο "μόχλευσης") απλώς θα μετατρέψει ένα τοξικό ταμείο σε ένα τοξικό τέρας.

Περιληπτικά, το σχέδιο που "παίζεται" αυτές τις ημέρες είναι να δοθεί το πράσινο φως στην Ελλάδα να κουρέψει το χρέος της κατά 60% με 70% έτσι ώστε να εξαναγκαστούν οι τράπεζες να δεχθούν έναν πακτωλό κεφαλαίων από το EFSF την ώρα που η ελληνική κοινωνική οικονομία πολτοποιείται με στόχο τον παραδειγματισμό χωρών όπως η Ιταλία (και οι υπόλοιπες ΑΜΠ χώρες) που, βλέποντας την κατάντια της χώρας μας, θα είναι σήκω-σήκω κάτσε-κάτσε παρά το γεγονός ότι θα υπάρχει προηγούμενο χώρας-μέλους της ευρωζώνης η  οποία ουσιαστικά πτώχευσε χωρίς να εκδιωχθεί από την ευρωζώνη. Κι εδώ έγκειται το ευρωπαϊκό δράμα: Η στρατηγική αυτή θα αποτύχει, αν τελικά εφαρμοστεί. Γιατί; Επειδή, όπως όλα τα προηγούμενα σχέδια, αποτυγχάνει στο να αντιμετωπίσει μια συστημική Κρίση συστηματικά. Επειδή για άλλη μια φορά οι ευρωπαίοι ηγέτες επιλέγουν να αγνοήσουν την άρρηκτη διασύνδεση μεταξύ: (α) των ζημιών του τραπεζικού συστήματος, (β) της κακής αρχιτεκτονικής της ευρωζώνης η οποία δεν δίνει περιθώρια να αποτρέπονται οι μαζικές πωλήσεις ομολόγων κρατών-μελών της ευρωζώνης μόλις φυσήξει και ο πιο απαλός άνεμος απαισιοδοξίας, και (γ) της απουσίας ενός μηχανισμού πλεονασμάτων που να επενδύει σημαντικό μέρος αυτών των πλεονασμάτων σε κερδοφόρα projects στις ελλειμματικές περιφέρειες. Όσο αυτού του είδους η Ευρωπαϊκή άρνηση παραμένει κυρίαρχη, η μετατροπή της Ελλάδας σε ένα βάλτο κατοικούμενο από σκιές ανθρώπων δεν θα προσφέρει στην κα Μέρκελ παρά μια Πύρρειο νίκη επί των τραπεζών.

Πηγή: Protagon.gr

Τετάρτη 5 Οκτωβρίου 2011

Η «Θατσεροπoiηση» της Ελλάδας και η Αριστερά


ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ



Αντίθετα με την επίσημη μυθολογία που υιοθετεί και σχεδόν ολόκληρη η Αριστερά μας, το πρόβλημα δεν είναι το Χρέος ούτε καν η δημοσιονομική κρίση που αποτελούν απλά συμπτώματα μιας βαθιάς διαρθρωτικής κρίσης, η οποία θεμελιώνεται στο εξωστρεφές μοντέλο οικονομικής «ανάπτυξης» που υιοθέτησαν μεταπολεμικά οι ντόπιες και ξένες ελίτ.[1] Όπως άλλωστε είχα γράψει στη στήλη αυτή από την αρχή της κρίσης, το πραγματικό δίλημμα για τον Ελληνικό λαό δεν είναι χρεοκοπία ή όχι, «το πραγματικό δίλημμα είναι: χρεοκοπία με βάση τους επαχθείς όρους που μας επιβάλλουν οι ‘εταίροι’ μας, ή χρεοκοπία στην οποία θα επιβάλουμε τους δικούς μας όρους».[2] Και η Ελλάδα βρίσκεται σε κατάσταση άτυπης χρεοκοπίας από τη στιγμή που έχασε κάθε ίχνος οικονομικής κυριαρχίας με την ανάθεση της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής της στη Τρόικα με βάση τη δανειακή συνθήκη του Μάη 2010 που επέβαλλε όρους πολύ επαχθέστερους από τους αποικιακούς όρους δανεισμού της χώρας του 1898! Το αν θα ακολουθήσει και τυπική χρεοκοπία, με τη μορφή π.χ. της επαναδιαπραγμάτευσης του Χρέους, είναι επομένως δευτερεύον θέμα για τα λαϊκά στρώματα που καταδικάζονται με την Συνθήκες του Μάαστριχτ, Λισσαβόνας κ.λπ. και το «Μνημόνιο» να πληρώνουν στο διηνεκές πολύ ακριβό τίμημα για την απώλεια κάθε ίχνους οικονομικής κυριαρχίας.

Το τίμημα αυτό είναι η «Θατσεροποίηση» της Ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, με μοχλό τις «4 ελευθερίες» της ΕΕ: δηλαδή την ελευθερία κίνησης κεφαλαίων, αγαθών, υπηρεσιών και εργασίας που συνοψίζουν το περιεχόμενο της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Όλες οι διαρθρωτικές «τομές», που επιβάλλει σήμερα η Τρόικα μέσω της κοινοβουλευτικής Χούντας εκπροσωπώντας τις ντόπιες και ξένες ελίτ (μέσα σε ένα όργιο παραπληροφόρησης που ίσως δεν έχει γνωρίσει ποτέ η χώρα και με την βοήθεια όχι μόνο «δημοσιογράφων» εν υπηρεσία αλλά και «πανεπιστημιακών» που μη θέλοντας να χάσουν τα κονδύλια της ΕΕ που χρηματοδοτούν την έρευνά τους, τα συνέδρια κ.λπ. μιλούν για «μονόδρομο»), εκφράζουν αυτές τις «ελευθερίες». Από το «άνοιγμα» των επαγγελμάτων που δεν έχει καμιά σχέση με πρόοδο (όπως ισχυρίζεται η Χούντα), αλλά απλά στοχεύει στο άνοιγμα της αγοράς υπηρεσιών σε κάθε ντόπια ή ξένη μεγάλη επιχείρηση, μέχρι την κατεδάφιση των συλλογικών συμβάσεων που σκοπεύει στην «απελευθέρωση» της αγοράς εργασίας. Και από το πετσόκομμα των δημοσίων δαπανών και το ξεπούλημα του κοινωνικού πλούτου και το ασφαλιστικό, μέχρι την «αναμόρφωση» του ΕΣΥ, της παιδείας, των συγκοινωνιών κ.λπ. που επίσης απλά στοχεύουν στη σταδιακή ιδιωτικοποίηση κάθε κοινωνικής υπηρεσίας ―ήδη τα νοσοκομεία μας έχουν ιδιωτικοποιήσει ουσιαστικά τη νοσηλεία και οι ασθενείς εξαναγκάζονται να πληρώνουν πανάκριβες «αποκλειστικές» για να επιβιώσουν μετεγχειρητικά κ.λπ. στο υποτιθέμενο δωρεάν σύστημα υγείας των χουντικών «σοσια-ληστών». Φυσικά, η «απελευθέρωση» των αγορών εμπορευμάτων έχει επιτευχθεί από καιρό με την Ενιαία Αγορά που έχει φέρει την αποδιάρθρωση της παραγωγής, ενώ η απελευθέρωση της αγοράς κεφαλαίων είναι αυτή που έκανε δυνατή όλη την κερδοσκοπία και τα συνακόλουθα «σπρεντς», με τα οποία εκδηλώθηκε η κρίση ως κρίση χρέους.

Η καταστροφή αυτή κάθε κοινωνικής κατάκτησης που επιβάλλει η Χούντα και η συνακόλουθη πτωχοποίηση των λαϊκών στρωμάτων έχουν απώτερο στόχο τη δημιουργία ενός Κινεζικού τύπου «ανάπτυξης» που θεμελιώνεται στην πάμφθηνη «ελαστικοποιημένη» εργασία, την καταστροφή του περιβάλλοντος (παρά την μαζική εισαγωγή Γερμανικής συνήθως «πράσινης ανάπτυξης» που αχρηστεύει λ.χ. τα κοιτάσματα λιγνίτη της χώρας, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για πολύ φθηνότερη ενέργεια χωρίς να προκαλούν αναγκαστικά σημαντική ζημιά στο περιβάλλον), και σε ένα δημόσιο τομέα που θα παρέχει κοινωνικές υπηρεσίες «Αμερικανικού τύπου»...

Σε αυτήν την συστηματική οικονομική και κοινωνική καταστροφή, χωρίς την παραμικρή νομιμοποίηση για τα κτηνώδη μέτρα που επιβάλλονται στα λαϊκά στρώματα, η απάντηση έπρεπε να είναι αυτή που δίνουν σήμερα οι Βρετανοί φοιτητές: «ό,τι μπορεί να κάνει η Βουλή, το κίνημα μπορεί να ξεκάνει». Όμως, η αντισυστημική Αριστερά (δεν μιλώ για την ρεφορμιστική η οποία, όταν δεν αμφισβητεί το θεσμικό πλαίσιο και ιδιαίτερα την ένταξή μας στην ΕΕ που είναι η βασική αιτία της καταστροφής, ουσιαστικά, δεν ανήκει καν στην Αριστερά) δεν κατάφερε ποτέ να προβάλλει ένα ρεαλιστικό πρόγραμμα εξόδου από την συστημική κρίση που θα κινητοποιούσε τα λαϊκά στρώματα και θα δημιουργούσε εξεγερσιακές συνθήκες, ανάλογες με αυτές που έχουν ξεσπάσει σήμερα ενάντια σε παρόμοιες κοινοβουλευτικές Χούντες με τη δική μας σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Αναπόφευκτα, η Αριστερά μας θα πληρώσει πρώτη την μη ανατροπή της διαδικασίας αυτής, με την ουσιαστική εξαφάνισή της, όπως ήδη έγινε σε κάθε χώρα που έχει Θατσεροποιηθεί, από τη Βρετανία και τις Σκανδιναβικές χώρες μέχρι την Ιταλία...


 

[1] Η Ελλάδα ως προτεκτοράτο της υπερεθνικής ελίτ (Γόρδιος, Νοέμβρης 2010), κεφ. 1-4.
[2] Βλ. «Το πραγματικό δίλημμα για τον Ελληνικό λαό», “Ε” (24/4/2010).