του Κώστα Στούπα
1) Οι συνέπειες μιας επικείμενης χρεοκοπίας...
Αν ο κ. Σαμαράς παραμείνει εγκλωβισμένος μιας ακραίας μερίδας κοινού, εντός της οποίας αυτοπαγιδεύθηκε και δεν υπογράψει, με τον εξευτελιστικό ομολογουμένως τρόπο που απαιτούν πλέον οι Ευρωπαίοι, η κατάρρευση θα προκύψει πριν τα Χριστούγεννα.
Αν πάρουμε την 6η δόση εγκαίρως, με τα σημερινά δεδομένα παίρνουμε παράταση μερικούς μήνες αργότερα.
Αν πάρουμε την 6η δόση εγκαίρως, με τα σημερινά δεδομένα παίρνουμε παράταση μερικούς μήνες αργότερα.
Αν η ΕΚΤ αρχίσει να εκτυπώνει χρήμα που θα διευκολύνει την κατάσταση στην ευρωζώνη, τα πράγματα θα γίνουν πιο εύκολα και για την Ελλάδα, αλλά δεν βλέπω γιατί η τελευταία να μη καταρρεύσει το 2012, αφού ούτε θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα θα έχουμε προλάβει να δημιουργήσουμε, ούτε το κράτος να μειώσουμε και να το αναμορφώσουμε...
Τα δεδομένα...
Στο χθεσινό βασικό άρθρο η στήλη υποστήριζε πως η αποτυχία της κυβέρνησης το 2011 να αυξήσει τα έσοδα και να μειώσει τις δαπάνες σε συνδυασμό με την επιμονή στην αύξηση των φόρων το 2012, αυξάνει κατακόρυφα τις πιθανότητες κατάρρευσης κατά την διάρκεια των πρώτων μηνών του 2012.
Κατ’ αρχήν τι σημαίνει κατάρρευση και ποιες είναι οι πιθανές συνέπειες στην καθημερινή ζωή;
Κατάρρευση σημαίνει πως σε κάποιον από τους πρώτους μήνες του 2012 τα ταμεία του κράτους δεν θα συγκεντρώσουν τα απαραίτητα έσοδα που χρειάζονται για να πληρώσουν μισθούς και συντάξεις.
Κατάρρευση σημαίνει πως σε κάποιον από τους πρώτους μήνες του 2012 τα ταμεία του κράτους δεν θα συγκεντρώσουν τα απαραίτητα έσοδα που χρειάζονται για να πληρώσουν μισθούς και συντάξεις.
Κατ’ αρχήν αυτό φοβόμαστε πως θα συμβεί το Δεκέμβριο αν δεν εκταμιευτεί η περίφημη πλέον 6η δόση. Αλλά στους πρώτους μήνες του 2012, αν οι επόμενες δόσεις συνεχίσουν να εκταμιεύονται το μεγαλύτερο μέρος τους θα πηγαίνει για την αποπληρωμή ομολόγων που λήγουν. Κατά συνέπεια το μεγαλύτερο μέρος των μισθών και των συντάξεων θα πληρώνονται από τα φορολογικά έσοδα.
Τα στοιχεία δείχνουν όμως ότι τα έσοδα, όχι απλώς θα συνεχίσουν να μειώνονται με τους ρυθμούς του 2011, αλλά υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης τους πρώτους μήνες του 2012, λόγω: α) της μεγαλύτερης ύφεσης, β) του φόβου των φορολογουμένων για την επόμενη μέρα που ενδεχομένως οδηγήσει σε αποθησαυρισμό των φορολογικών δόσεων και γ) της εξάντλησης της φοροδοτικής ικανότητας των συνήθων φορολογικών υποζυγίων της πελατειακής μας δημοκρατίας...
Με απλά λόγια αυτό σημαίνει π.χ. πως από τα 3 δισ. ευρώ που χρειάζεται το ελληνικό δημόσιο να πληρώσει μισθούς και συντάξεις θα έχει έσοδα 2 δισ. ευρώ. Καθώς δεν μπορεί να βγει να δανειστεί από πουθενά, η μόνη λύση που απομένει θα είναι να μην καταβάλει μισθούς αλλά κάτι έναντι...
Τον επόμενο μήνα όμως θα έχει έσοδα 1 δισ. και υποχρεώσεις πάλι 3 δισ. ευρώ, γιατί θα έχει ξεκινήσει αρνητικό σπιράλ, θα ολοκληρωθεί η διάλυση που ήδη υπάρχει σε μεγάλο βαθμό του κρατικού μηχανισμού.
Τα στοιχεία δείχνουν όμως ότι τα έσοδα, όχι απλώς θα συνεχίσουν να μειώνονται με τους ρυθμούς του 2011, αλλά υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης τους πρώτους μήνες του 2012, λόγω: α) της μεγαλύτερης ύφεσης, β) του φόβου των φορολογουμένων για την επόμενη μέρα που ενδεχομένως οδηγήσει σε αποθησαυρισμό των φορολογικών δόσεων και γ) της εξάντλησης της φοροδοτικής ικανότητας των συνήθων φορολογικών υποζυγίων της πελατειακής μας δημοκρατίας...
Με απλά λόγια αυτό σημαίνει π.χ. πως από τα 3 δισ. ευρώ που χρειάζεται το ελληνικό δημόσιο να πληρώσει μισθούς και συντάξεις θα έχει έσοδα 2 δισ. ευρώ. Καθώς δεν μπορεί να βγει να δανειστεί από πουθενά, η μόνη λύση που απομένει θα είναι να μην καταβάλει μισθούς αλλά κάτι έναντι...
Τον επόμενο μήνα όμως θα έχει έσοδα 1 δισ. και υποχρεώσεις πάλι 3 δισ. ευρώ, γιατί θα έχει ξεκινήσει αρνητικό σπιράλ, θα ολοκληρωθεί η διάλυση που ήδη υπάρχει σε μεγάλο βαθμό του κρατικού μηχανισμού.
Η τότε κυβέρνηση θα έχει δυο επιλογές:
α) Λογικά θα πρέπει να επιλέξει να βγάλει σε άνευ αποδοχών αργία εκατοντάδες χιλιάδες μισθοδοσίες του δημοσίου, να αναστείλει συντάξεις σε δικαιούχους κάτω του ορίου συνταξιοδότησης και να μοιράσει ό,τι έχει στους υπόλοιπους...
Αυτό θα πρέπει να το κάνει με κριτήριο να εξασφαλίσει την στοιχειώδη λειτουργία του κράτους που συνίσταται σε μια προτεραιότητα σε άμυνα, ασφάλεια, νοσοκομεία, παιδεία κ.λ.π.
Τότε κάποιοι «κουφιοκεφαλάκηδες» συνδικαλιστές που αρνούνταν συγχωνεύσεις άδειων τμημάτων και σχολείων, θα καταλάβουν τι σημαίνει σχολείο με τμήματα 50 μαθητών, τους μισούς εκπαιδευτικούς και με μισθούς Βουλγαρίας...
Στο σύμπαν μας όμως ευφυής χαρακτηρίζεται κάποιος που μαθαίνει από τα λάθη των άλλων και ανόητος όποιος δεν μαθαίνει ούτε από τα δικά του λάθη. Οι άλλοι κινούνται κάπου ενδιαμέσως...
β) Στη φάση της κατάρρευσης των εσόδων καθώς θα υπάρχουν έκτακτες συνθήκες θα τεθεί το θέμα από μερίδα του πολιτικού κόσμου η μονομερής αποχώρηση από το ευρώ και η εκτύπωση εθνικού νομίσματος.
Τότε κάποιοι «κουφιοκεφαλάκηδες» συνδικαλιστές που αρνούνταν συγχωνεύσεις άδειων τμημάτων και σχολείων, θα καταλάβουν τι σημαίνει σχολείο με τμήματα 50 μαθητών, τους μισούς εκπαιδευτικούς και με μισθούς Βουλγαρίας...
Στο σύμπαν μας όμως ευφυής χαρακτηρίζεται κάποιος που μαθαίνει από τα λάθη των άλλων και ανόητος όποιος δεν μαθαίνει ούτε από τα δικά του λάθη. Οι άλλοι κινούνται κάπου ενδιαμέσως...
β) Στη φάση της κατάρρευσης των εσόδων καθώς θα υπάρχουν έκτακτες συνθήκες θα τεθεί το θέμα από μερίδα του πολιτικού κόσμου η μονομερής αποχώρηση από το ευρώ και η εκτύπωση εθνικού νομίσματος.
Αυτό είναι δύσκολο να συμβεί, αν δεν υπάρξει διάλυση της ευρωζώνης η οποία επίσης είναι δύσκολη υπόθεση, γιατί μέχρι να οργανωθεί τεχνικά, θα χρειαστούν τουλάχιστον κάποιοι μήνες, κατά τους οποίους όχι μόνο η ευρωπαϊκή αλλά και η παγκόσμια οικονομία θα παραλύσει και καταρρεύσει.
Αν υποθέσουμε όμως πως θα συμβεί η έξοδος στη δραχμή, το αποτέλεσμα θα είναι να έχουμε ένα νόμισμα χωρίς καμιά παραγωγική υποδομή να το στηρίζει, οπότε θα έχουμε τυπωμένα χαρτιά χωρίς αξία. Θα έχουμε γίνει μια «Κούβα» της Μεσογείου που ενώ θα έχει επίσημο νόμισμα τη δραχμή, όλες οι συναλλαγές θα γίνονται με Ευρώ ή δολάρια όπως στην Κούβα της Καραϊβικής...
Οι συνέπειες της χρεοκοπίας...
Οι συνέπειες της χρεοκοπίας...
Κατάρρευση λοιπόν σημαίνει πως το κράτος, ο μεγαλύτερος εργοδότης της χώρας, σταματά να πληρώνει ή έστω μειώνει δραστικά τις πληρωμές...
Τούτο σημαίνει πως εκατοντάδες χιλιάδες θα μείνουν χωρίς μισθό και αυτό θα δημιουργήσει αυτόματα και μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ανέργους ακόμη στον ιδιωτικό τομέα...
Τα σκουπίδια στο δρόμο θα μαζεύονται όπως και όποτε δεν θα απεργούν οι αρμόδιοι, ζητώντας να αμειφθούν αυτοί και όχι οι αστυνομικοί.
Τα σκουπίδια στο δρόμο θα μαζεύονται όπως και όποτε δεν θα απεργούν οι αρμόδιοι, ζητώντας να αμειφθούν αυτοί και όχι οι αστυνομικοί.
Τα σχολεία θα υπολειτουργούν λόγω κενών αλλά και μεγαλύτερης ακόμη αδιαφορίας.
Τα νοσοκομεία το ίδιο...
Τα διαθέσιμα χρήματα για εισαγωγές μειώνονται μέχρι το επίπεδο που δικαιολογούν τα ευρώ που φέρνουν οι εξαγωγές, ο τουρισμός, οι ξένες επενδύσεις...
Όπερ, καύσιμα, φάρμακα και τρόφιμα με φειδώ...
Πολύ πιθανό το ενδεχόμενο να έχουμε εξάπλωση των συσσιτίων σε κάθε γειτονιά.
Όπερ, καύσιμα, φάρμακα και τρόφιμα με φειδώ...
Πολύ πιθανό το ενδεχόμενο να έχουμε εξάπλωση των συσσιτίων σε κάθε γειτονιά.
Αυτό όμως που πιστεύω πως θα είναι χειρότερο όλων θα είναι η αύξηση της εγκληματικότητας λόγω οικονομικής πίεσης αλλά και διάλυσης της αστυνομίας, και το αίσθημα φόβου που θα δημιουργήσει η ανασφάλεια στους πολίτες. Ήδη, έχουμε πάρει μια γεύση αυτής της κατάστασης.
Την σκηνή της κατάρρευσης όμως την περιγράφει γλαφυρά ένα φίλος της στήλης: «Εγώ που βρέθηκα στη Ρωσία αμέσως μετά την πτώση του Κουμμουνισμού, είδα τι σημαίνει κατάρρευση. Μου έλεγε ο Ρώσος οδηγός να μην πατάω στο καπάκι των υπονόμων γιατί δεν τα συντηρεί κανείς πια κι πολλοί πέφτουν στο φρεάτιο.
Σύντομα θα αποφεύγουμε κι στην Ελλάδα να πατάμε στο καπάκι του υπονόμου...» Βλέπε: Η Ελλάδα όπως η Ρωσία…
Μια Ευρώπη με θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης θα βοηθήσει τις ελληνικές εξαγωγές και την τουριστική κίνηση στη χώρα μας (αν το επιτρέψουν το ΠΑΜΕ, οι ταξιτζήδες κ.α...).
Την σκηνή της κατάρρευσης όμως την περιγράφει γλαφυρά ένα φίλος της στήλης: «Εγώ που βρέθηκα στη Ρωσία αμέσως μετά την πτώση του Κουμμουνισμού, είδα τι σημαίνει κατάρρευση. Μου έλεγε ο Ρώσος οδηγός να μην πατάω στο καπάκι των υπονόμων γιατί δεν τα συντηρεί κανείς πια κι πολλοί πέφτουν στο φρεάτιο.
Σύντομα θα αποφεύγουμε κι στην Ελλάδα να πατάμε στο καπάκι του υπονόμου...» Βλέπε: Η Ελλάδα όπως η Ρωσία…
Η συνέχεια...
Πολλά θα εξαρτηθούν στην συνέχεια από τον τρόπο που θα χειριστεί την περίπτωση της Ελλάδας η Ευρώπη ανάλογα με τις εξελίξεις που θα υπάρχουν εκεί.
Στο βαθμό που η ευρωζώνη προχωρήσει σε ενοποίηση, η ευρωζώνη θα επιταχύνει και θα μεγεθύνει το ευρωπαϊκό σχέδιο «Μάρσαλ» για την ανταγωνιστικότητα και τις επενδύσεις. Μέχρι οι νέες παραγωγικές και εξαγωγικές θέσεις εργασίας στο ιδιωτικό τομέα να γίνουν κρίσιμο μέγεθος που θα βοηθήσει στην ανακούφιση της κατάστασης, ίσως περάσουν και ένα-δυο δύσκολα χρόνια.
Πολλά θα εξαρτηθούν στην συνέχεια από τον τρόπο που θα χειριστεί την περίπτωση της Ελλάδας η Ευρώπη ανάλογα με τις εξελίξεις που θα υπάρχουν εκεί.
Στο βαθμό που η ευρωζώνη προχωρήσει σε ενοποίηση, η ευρωζώνη θα επιταχύνει και θα μεγεθύνει το ευρωπαϊκό σχέδιο «Μάρσαλ» για την ανταγωνιστικότητα και τις επενδύσεις. Μέχρι οι νέες παραγωγικές και εξαγωγικές θέσεις εργασίας στο ιδιωτικό τομέα να γίνουν κρίσιμο μέγεθος που θα βοηθήσει στην ανακούφιση της κατάστασης, ίσως περάσουν και ένα-δυο δύσκολα χρόνια.
Η λύση της ΕΚΤ...
Επειδή όμως η κρίση, για άλλους κυρίως λόγους, είναι πανευρωπαϊκή και παγκόσμια, πολλοί έχουν πεισθεί πως αν η ΕΚΤ αρχίζει αύριο να εκτυπώνει χρήμα, αυτομάτως θα λυθούν και τα προβλήματα της Ελλάδας.
Επειδή όμως η κρίση, για άλλους κυρίως λόγους, είναι πανευρωπαϊκή και παγκόσμια, πολλοί έχουν πεισθεί πως αν η ΕΚΤ αρχίζει αύριο να εκτυπώνει χρήμα, αυτομάτως θα λυθούν και τα προβλήματα της Ελλάδας.
Κατ’ αρχήν το «πιεστήριο» μοιάζει η μόνη λύση στο αδιέξοδο της κρίσης του ευρώ, αλλά αυτή θα πρέπει να γίνει με την φειδώ που χρειάζεται για να μη χάσει την αξιοπιστία του το νόμισμα και το μπαζούκα αποδειχτεί «στρακαστρούκα».
Ο ελεγχόμενος πληθωρισμός θα διαβρώσει το χρέος και θα διευκολύνει να πάρει εμπρός η ανάπτυξη.
Μια Ευρώπη με θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης θα βοηθήσει τις ελληνικές εξαγωγές και την τουριστική κίνηση στη χώρα μας (αν το επιτρέψουν το ΠΑΜΕ, οι ταξιτζήδες κ.α...).
Η αλήθεια είναι πως αυτό θα κάνει το χρέος πιο εύκολα αντιμετωπίσιμο, αλλά τα δομικά προβλήματα της χώρας μας: παρασιτική και κρατικοδίαιτη οικονομία θα παραμένουν και θα χρειάζονται μεταρρύθμιση.
Η παρέμβαση της ΕΚΤ μοιάζει με άδειασμα λαδιού στην τρικυμισμένη επιφάνεια προκειμένου να πέσει η θαλασσοταραχή για να μην βυθιστούν τα πλοία. Μικρή επίδραση θα έχει στις συνθήκες του πλοίου που ήδη βρίσκεται στο βυθό... Όπως π.χ. συμβαίνει με την Ελλάδα.
Αυτό όμως σημαίνει πως θα είναι πιο εύκολη η ανέλκυση του βυθισμένη σκάφους, καθώς τα σκάφη της επιφάνειας θα έχουν καλύτερες συνθήκες προσέγγισης και σταθεροποίησης.
Η επιστροφή στη δραχμή σημαίνει πως αποποιούμαστε την βοήθεια των σκαφών επιφανείας που είναι οι εταίροι, και βουτάμε μόνοι μας στο βυθισμένο σκάφος και αφαιρούμε φουγάρα, καταστρώματα, να γίνει ελαφρότερο και του κοτσάρουμε και σωσίβια τα οποία φουσκώνουμε στο βάθος, με στόχο να ανελκυθεί στην επιφάνεια ό,τι έχει απομείνει από το σκαρί...
2) Άλλο χρηματιστήριο άλλο κοινωνία...
Μέχρι τέλος του χρόνου η Ευρωζώνη θα πρέπει να βρει βιώσιμη λύση και η γνώμη που μπορώ να διαμορφώσει δίνει πολύ περισσότερες πιθανότητες στην διατήρηση του ευρώ και την πολιτική ενοποίηση παρά την διάλυση.
2) Άλλο χρηματιστήριο άλλο κοινωνία...
Μέχρι τέλος του χρόνου η Ευρωζώνη θα πρέπει να βρει βιώσιμη λύση και η γνώμη που μπορώ να διαμορφώσει δίνει πολύ περισσότερες πιθανότητες στην διατήρηση του ευρώ και την πολιτική ενοποίηση παρά την διάλυση.
Ό,τι είναι να συμβεί πάντως θα συμβεί εντός το πολύ του πρώτου τριμήνου.
Για την Ελλάδα τα ορόσημα θα είναι η κατάρρευση και χρεοκοπία αν υπάρξει ή η υλοποίηση της συμφωνίας της 27 Οκτωβρίου αν δεν υπάρξει και φυσικά οι επόμενες εκλογές.
Οπότε αυτά είναι και τα γεγονότα που θα ορίσουν την πορεία του Γενικού Δείκτη.
Για να έχουμε πάντως και μια εικόνα της αξίας της ελληνικής αγοράς στις 700 μονάδες του Γενικού Δείκτη. Σε ονομαστικά επίπεδα έχουμε να κάνουμε με τις προ 20ετίας τιμές.
Σε πραγματικά επίπεδα αν υπολογίσουμε τον πληθωρισμό των τελευταίων τριάντα ετών, η αξία του Γενικού Δείκτη βρίσκεται κοντά στα επίπεδα της των 100 μονάδων που αποτελούν και την βάση στις αρχές της δεκαετίας του ’80...
Αν κρατήσει κάποιος μια επιφύλαξη για τις τράπεζες που θα ανακεφαλαιωθούν και κάποιες εταιρείες υπερχρεωμένες που μπορεί να αλλάξουν χέρια σε αυτά τα επίπεδα και να αποκαθηλωθούν με δημόσιες προσφορές, όσες επιβιώσουν για χρόνια θα είναι προσανατολισμένες προς μια μόνο κατεύθυνση.
Σε πραγματικά επίπεδα αν υπολογίσουμε τον πληθωρισμό των τελευταίων τριάντα ετών, η αξία του Γενικού Δείκτη βρίσκεται κοντά στα επίπεδα της των 100 μονάδων που αποτελούν και την βάση στις αρχές της δεκαετίας του ’80...
Αν κρατήσει κάποιος μια επιφύλαξη για τις τράπεζες που θα ανακεφαλαιωθούν και κάποιες εταιρείες υπερχρεωμένες που μπορεί να αλλάξουν χέρια σε αυτά τα επίπεδα και να αποκαθηλωθούν με δημόσιες προσφορές, όσες επιβιώσουν για χρόνια θα είναι προσανατολισμένες προς μια μόνο κατεύθυνση.
Το πολύ όμως σε 2-3 μήνες όλα τα παραπάνω θα έχουν ξεκαθαρίσει.
3) Οι αγορές σαν «αιμοδιψή» τέρατα…
Όσο όμως και αν είναι βολικό να παρουσιάζουν κάποιοι τις αγορές σαν αιμοδιψή τέρατα, η πραγματικότητα νομίζω πως είναι πολύ απλούστερη: Το κοινό νόμισμα λοιπόν από μόνο του δεν είναι αρκετό για να εκφράσει την επικινδυνότητα που αναλαμβάνει κανείς όταν δανείζει σε μια χώρα της ευρωζώνης.
